Było, nie minęło - kronika zwiadowców historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju. "Było, nie minęło" to program realizowany techniką reporterską, pozwalający widzom wspólnie z realizatorami zmagać się z tajemnicą historyczną. Każdy z odcinków, poza nielicznymi wyjątkami, stanowi odrębną całość i ma charakter ponadczasowy. Stare Wykno leży pomiędzy Łomżą a Białymstokiem, na południe od Mężenina. Tu, po przegranej bitwie część powstańców styczniowych wycofywała się w kierunku Kulesz Kościelnych. Na polu w rejonie Starego Wykna Kozacy zaskoczonych powstańców wycięli. Dzisiaj śladu po mogile już nie ma, jest za to pamięć lokalna. Przybliżone miejsce wskazał właściciel pola, który zna tę historię z rodzinnych i sąsiedzkich przekazów.

Opis (streszczenie): W miejscowości Kasina byliśmy wielokrotnie, zawsze z myślą o wrześniowych pancerniakach i niezwykłym dziele czołgów Vickers. Po wrześniowych wydarzeniach został tu niezwykły pomnik. Jego siła polega na tym, że elementem konstrukcji jest autentyczny fragment czołgu - to właśnie wieża Vickersa. I gdy wydawało się, że Vickersy będzie można już oglądać tylko na zdjęciach i archiwalnych filmach, uruchomił się niezwykły łańcuch ludzi dobrej woli. Części czołgu wydobywane w różnych miejscach Polski przez zapaleńców i poszukiwaczy zostały złożone w jedną całość i do Kasiny powrócił piękny Vickers, w którym ponad 50% części to oryginały. Przy okazji wspomnimy szlak bojowy 121. Samodzielnej Kompanii Czołgów Lekkich kapitana Stanisława Rączkowskiego, dywagując, gdzie dokładnie zakończył swój żywot ostatni Vickers?

Opis (streszczenie): Kock to ziemia dotknięta wyjątkowo mocno przez ostatnią wojnę. Tu rozegrał się dramat Samodzielnej Grupy Operacyjnej Polesie, a później Niemcy rozpętali tu falę straszliwych zbrodni. Ich też szlakiem ruszymy dzisiaj. Miejscowi regionaliści tu zorganizowali dla młodzieży rajd rowerowy z przystankami w miejscach martyrologii. Dzięki temu wspomnimy dziś takie wydarzenia jak pacyfikacja Talczyna, mord na 74 Polakach dokonany przez Niemców w odwecie za zabicie przez miejscową partyzantkę jednego oficera niemieckiego czy spalenie wsi Bronisławów. Nie wiemy, jak trwałe ślady pozostaną w umysłach młodych ludzi odbywających tę podróż w przestrzeni i czasie. Ale odjeżdżamy skąd z przekonaniem, że była to dobra lekcja historii.

Opis (streszczenie): Zamek w Pułtusku to miejsce, o którym trudno znaleźć informacje w źródłach. Gdy te zawodzą, z pomocą przychodzi nam geofizyka. To nie pierwszy nasz pobyt w tym miejscu. Najczęściej jednak interesowała nas militarna historia okolicy. Dziś zajmiemy się samym zamkiem. Budowla położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca, gdzie niegdyś znajdowała się przeprawa przez Narew. Tutaj mógł istnieć strzegący jej gród. Najstarsze ślady osadnictwa, jakie udało się tu odkryć archeologom, sięgają XIII wieku.

Opis (streszczenie): Dziś odwiedzamy Białaczów. Nasze wyzwanie to zielona gęstwina na skraju tej miejscowości. Ziemia opoczyńska jest wyjątkowo bogata w wydarzenia historyczne czasów powstańczych. Mierzymy się dziś z mogiłą powstańca styczniowego, który w tragiczny sposób został stracony. Od lat trzydziestych ubiegłego wieku w tym miejscu stał drewniany krzyż wraz z tabliczką, ale czas zatarł ślady nazwiska. Jeśli uda nam się odnaleźć miejsce pochówku, zechcemy przywrócić temu punktowi na mapie rangę lokalnego miejsca pamięci.

Opis (streszczenie): "Galicyjskie Eldorado". Ignacy Łukasiewicz to człowiek, o którym można powiedzieć, że wyrwał cały region podkarpacki ze szponów galicyjskiej nędzy. Ten dociekliwy lwowski aptekarz, którego fascynowała czarna maź sącząca się ze skalistych zboczy, został tu dobrze zapamiętany. Pamięć i wdzięczność towarzyszy tu postaci Łukasiewicza przez kolejne pokolenia. A opowieść o nim zaczyna się od źródeł w Bóbrce, gdzie zbudował pierwszą kopalnię.

Opis (streszczenie): Z wydarzeniami historycznymi jest tak, że jedne mają obfitą dokumentację, inne zaś to strzępy informacji i perspektywa żmudnego trudu dla amatorów ich zbadania. Na szczęście w przypadku pól bitewnych milczenie źródeł jest w stanie zastąpić pamięć ziemi. Dziś także ruszamy ze wsparciem dla pasjonata historii, który od lat tropi zapomnianą bitwę powstania styczniowego. 12 maja 1863 roku doszło do starcia oddziałów polskich z armią carską. Nieopodal obecnej kopalni soli w Kłodawie stoczono wówczas trzydniową potyczkę. Są dowody na to, że była to bitwa niezwykle zacięta - to znaleziska wykopane tu około roku temu. Bitwa skończyła się zwycięstwem strony polskiej, co tym bardziej skłania do jej dokładnego opisania i upamiętnienia.

Opis (streszczenie): Obrazy potwornie wychudzonych ludzi, stoczonych za drutami zna cały świat. Te największe fabryki śmierci to tylko część ogromnej machiny zbrodni, w ich przerażającym cieniu działały setki podobnych miejsc, rozrzuconych po całej okupowanej Polsce. I głównie dzięki uporowi społeczeństw lokalnych, pamięć o ich ofiarach powraca. Obóz w Działdowie, nazywany lager Soldau to jeden z tych, którego efekty działania były przerażające. Dookoła niego rozsiane są liczne zbiorowe mogiły osób tam pomordowanych.

Opis (streszczenie): Dziś odwiedzamy wieś Wygnanów w gminie Sławno, w województwie łódzkim. Mamy informacje o istniejącym tu dawnej cmentarzu cholerycznym. Nazwa ta, która przetrwała prawie 200 lat, wiąże się z powstaniem w początkach lat 30. XIX w. cmentarza, na którym dokonywano pochówków osób zmarłych na cholerę. Dziś pozostała tu skromna i nietypowa kapliczka, uformowana z miejscowego kamienia. Wstępne badania terenu wykazały jednak, że znajdują się tu także pozostałości dworu. Czy zachowały się fundamenty? Sprawdzimy.