Było, nie minęło - kronika zwiadowców historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.

Opis (streszczenie): Odwiedzamy Krosno, gdzie w latach 1938 - 39 funkcjonowała Szkoła Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich - jednostka działająca już w latach wcześniejszych, a rok przed wybuchem wojny przeniesiona z Bydgoszczy do nowo powstałej, krośnieńskiej bazy lotniczej. Dziś gmach szkoły to samotna i bezludna wyspa. Ostatnie materialne świadectwo rozmachu, z jakim rozbudowywano w II RP zaplecze lotnictwa wojskowego. Był to jeden z najnowocześniejszych ośrodków szkolenia kadr lotnictwa wojskowego w Europie. W programie twórcy zaprezentują plan na nowe życie dla szacownego obiektu Szkoły Lotniczej w Krośnie i mają nadzieję zyskać dla niego wielu sojuszników.

Opis (streszczenie): Latem 2021 roku w sanktuarium św. Jana z Dukli udało nam się odnaleźć dzwon, ukryty przez zakonników we wrześniu 1939 roku. Konserwacji podjęła się najstarsza i najsłynniejsza polska ludwisarnia Braci Felczyńskich w Przemyślu. Obecnie prace są skończone, a efekt zechcemy naszym widzom pokazać. Dodatkowo przemyscy ludwisarze obiecali odlanie podobnego dzwonu, bowiem pierwotnie u św. Jana dzwoniły trzy. Jeden ocalał, drugi został zakopany i przez nas odnaleziony, trzeci zabrali Niemcy, by przetopić na cele wojenne. Teraz wszystkie powrócą na swoje miejsce. Ponieważ okazja to wyjątkowa, zechcemy pokazać widzom sam proces odlewania dzwonów i opowiedzieć o zakładzie funkcjonującym nieprzerwanie od 1805 roku.

Opis (streszczenie): 30 kwietnia 1940 roku pod Anielinem poległ mjr Henryk Dobrzański, pseudonim Hubal. Po klęsce wrześniowej został bohaterem narodowym, bo nie złożył broni. Sformował Oddział Wydzielony Wojska Polskiego i kontynuował walkę z Niemcami. Żołnierze Hubala stoczyli kilka zwycięskich bitew. Oddział rozwiązano dwa miesiące po śmierci majora. Po śmierci ciało majora Niemcy starannie ukryli, nie chcąc dopuścić do powstania kolejnego miejsca polskiej pamięci narodowej. Mniej więcej trzy lata temu rodzina państwa Kowalskich z Inowłodza przyznała się, iż pierwotnie ciało bohatera było ukryte w ich rodzinnym grobowcu, kiedy jednak zmarła seniorka rodu i okazało się że brakuje dla niej miejsca w rodzinnej katakumbie, majora przeniesiono w inne miejsce. Kolejno sprawdzaliśmy bez rezultatu różne miejsca na cmentarzu. Teraz pojawiła się nowa relacja, prowadząca do przycmentarnego kościółka św. Idziego. Ten ślad zechcemy rozpoznać.

Opis (streszczenie): Wyruszamy do lasów Roztocza, gęsto utkanych powstańczymi ścieżkami, na wezwanie jednego z widzów. Tu, pośród leśnych ostępów, ukryta jest, według wskazań najstarszych mieszkańców, powstańcza mogiła. Powrócimy tu niebawem, uzbrojeni w stosowane zezwolenia, by wykonać wstępne, nieinwazyjne badania terenu.

Opis (streszczenie): W Gliwicach powstało pierwsze w Polsce Muzeum Szybowców, którego zasadą jest przywracanie sprawności historycznym konstrukcjom. A tych polski przemysł lotniczy - zwłaszcza szybowcowe Zakłady Doświadczalne w Bielsku - budował wiele. Jastrząb, Jaskółka, Bocian powoli odchodzą w niepamięć i oczywiście trzeba zrobić wszystko, by ten proces zatrzymać. Po remoncie powraca do lotów tym razem jako eksponat muzealny legendarny Zefir - szybowiec, na którym Edward Makula i Jerzy Popiel zdobyli podwójne mistrzostwo świata, a Makula za przelot ponad 700 kilometrów Medal Lilienthala. Pokażemy naszym widzom testowe loty.

Opis (streszczenie): "Tajemnica kapliczki" Kiedy w roku 1920 umilkły strzały polskich pułków przepędzających bolszewików na wschód, mieszkańcy mazowieckiej wsi Strachówka przy trakcie ciągle noszącym ślady straszliwych zmagań postawili kapliczkę wotywną, dziękując za ocalenie. Na bocznej ścianie fundamentów wmurowali tablicę, dziękując w inskrypcji opatrzności. Kiedy w roku 1939 we wrześniu ponownie pojawili się tu Sowieci, zażądali usunięcia tablicy. Mieszkańcy zwlekali, a niebawem pojawili się Niemcy, którym napis nie wadził. Kapliczka przetrwała nienaruszona do lata roku 1944. Mając w pamięci niedawne doświadczenia, kiedy czołówki pancerne Armii Czerwonej zbliżały się do Strachówki, mieszkańcy tablicę z kapliczki zdjęli i zakopali. W czasach komuny woleli o sprawie milczeć. Dziś dysponujemy tylko wtórnymi przekazami, ale zdecydowani jesteśmy podjąć poszukiwania.

Opis (streszczenie): Dzisiejszy odcinek nosi tytuł "Ten święty, pułkowy znak". To wręcz niewiarygodne, iż wydarzenia wojenne odległe o dziesiątki lat i trzy pokolenia ciągle mogą tak niezwykle silnie oddziaływać na nasze emocje. Nie możemy już co prawda mieć wpływu na ich przebieg, ale możemy dopisać do końca niejasne wątki, a przy okazji zadziwić się nad siłą charakteru naszych ojców i dziadków. Odwiedzamy małą roztoczańską wioskę pod Tomaszowem Lubelskim. To tu, ostatni chorąży pocztu sztandarowego 73. pułku piechoty z Katowic, porucznik Edward Cebulski ukrył, we wrześniu 1939 roku, ten święty, pułkowy znak. Ruszymy też szlakiem odwrotowym oddziałów, które nie zdecydowały się na kapitulację po bitwie pod Tomaszowem. Celem jest Masyw Borowca i nieistniejąca już gajówka Głuchy.

Opis (streszczenie): "Walki o pamięć odsłona kolejna"

Opis (streszczenie): Po powstaniu styczniowym na ziemiach dawnego zaboru rosyjskiego przybyło przydrożnych krzyży i kapliczek. Nieodłącznym elementem tych miejsc była lokalna opowieść o potyczce powstańczej patii, o zmarłych z ran bohaterach. I dzisiaj właśnie wyruszamy tej pamięci w sukurs w stronę Treblinki. Mieszkańcy gminy Małkinia Dolna od lat szukają pomocy w rozwiązaniu zagadki krzyża, który niegdyś stał przy polnej drodze w miejscowości Prostyń. Przechodząca tędy w 1944 roku Armia Czerwona zniszczyła go, a nikt nigdy nie wzniósł ponownie. Zaś wedle przekazu było to miejsce spoczynku powstańców styczniowych, aczkolwiek nikt już żadnych szczegółów nie pamięta. Władze gminy zwróciły się z prośbą do nas, a my nigdy takiej pomocy nie odmawiamy. Zamierzamy sprawę rozstrzygnąć badaniami geofizycznymi.

Opis (streszczenie): Po wybuchu II wojny światowej los całej okupowanej Polski był tragiczny. Jednak ziemie na wschód od linii Ribbentrop Mołotow historycy nazwali później ziemiami skrwawionymi. Najpierw tkankę społeczną krwawo przeorali tu Sowieci, potem od czerwca 1941 roku tę operację przejęli Niemcy, a pierwszym celem była inteligencja - ci, którzy mogli stanąć na czele przyszłego, ewentualnego oporu. To kolejny etap naszych badań i poszukiwań. Jesteśmy w Lesie Przestrzelskim, zwanym także lasem śmierci. To właśnie tutaj żandarmi z posterunku w Jedwabnem mieli rodzaj swojego pola, gdzie mordowali swoje ofiary. Wcześniej, wraz z kolegami ze stowarzyszenia Wizna 1939, odnaleźliśmy tu dwie rodziny - Mościckich i Bronakowskich. Zostali ekshumowani, zidentyfikowani i pochowani z honorami wojskowymi na cmentarzu w Jedwabnem. Także tutaj, z dokumentów, relacji i badań dowiadujemy się, że odnalezione szczątki to ofiary zbrodni niemieckich z 1943 roku.