Encyklopedia TVP Nauka godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Mikołaj Kopernik to jedna z najbardziej fascynujących postaci okresu renesansu. Większości znany jest przede wszystkim jako "twórca" teorii heliocentrycznej, która dała początek współczesnym poglądom na budowę świata. Koncepcję swojej teorii budowy świata zawarł astronom w opracowanym przed 1510 r. w Lidzbarku Warmińskim, "Zarysie podstaw astronomii". Swoje główne dzieło "De revolutionibus" ukończył w 1530 r. , długo nie mógł się jednak zdecydować na jego opublikowanie. Całość dzieła ukazała się drukiem w 1543 r. w Norymberdze. Od tej pory jednak żaden uczony zajmujący się astronomią nie mógł pozostać obojętny wobec teorii heliocentrycznej.

Opis (streszczenie): Program Apollo składał się z jedenastu lotów załogowych, począwszy od Apollo 7, a skończywszy na Apollo 17. Wszystkie starty odbywały się z położonego na przylądku Canaveral Centrum Kosmicznego im. Johna F. Kennedy’ego. Misje od Apollo 2 do Apollo 6 były bezzałogowymi lotami testowymi. Apollo 1 był planowanym załogowym lotem, niestety, trening przed startem zakończył się pożarem kabiny. W tragedii tej zginęło trzech członków załogi. Loty: Apollo 7 i Apollo 9 były ziemskimi misjami orbitalnymi, Apollo 8 i Apollo 10 - księżycowymi misjami orbitalnymi. Jako pierwsza na Księżycu wylądowała załoga misji Apollo 11. Dokładnie 20 lipca 1969 roku Neil Armstrong, jako pierwszy w historii ludzkości, postawił stopę na srebrnym globie.

Opis (streszczenie): Juice to największa do tej pory misja Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz pierwsza, w której tak duży udział wzięli polscy naukowcy i inżynierowie. Ważąca 6 t sonda Juice miała na pokładzie wiele instrumentów badawczych, w tym kamery, spektrometry, radiometry i magnetometry, które pomogą w dokładnym zbadaniu księżyców. Pracom związanym z powstaniem konstrukcji mechanicznych i komputera głównego instrumentu przewodziło Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.

Opis (streszczenie): Niewielu uczonych wyróżniono więcej niż jeden raz. W tym gronie jest Maria Skłodowska - Curie. Urodziła się w Warszawie, w rodzinie nauczycieli, którzy mocno wierzyli w edukację. Przeniosła się do Paryża, aby kontynuować studia i tam poznała Pierre'a Curie, który został jej mężem oraz współpracownikiem w dziedzinie radioaktywności. Para podzieliła się później Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki w 1903 roku. Maria owdowiała w 1906 r. , jednak kontynuowała pracę pary i stała się pierwszą osobą w historii, która otrzymała dwie Nagrody Nobla. Podczas I wojny światowej Curie zorganizowała mobilne zespoły rentgenowskie. Córka Curie, Irene wraz ze swoim mężem, Frederikiem Joliotem również otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii. Po tym, jak Maria i Pierre Curie po raz pierwszy odkryli pierwiastki promieniotwórcze polon i rad, Maria kontynuowała badania nad ich właściwościami. W 1910 roku z powodzeniem wyprodukowała rad jako czysty metal, co ponad wszelką wątpliwość udowodniło istnienie nowego pierwiastka. Udokumentowała również właściwości pierwiastków promieniotwórczych i ich związków. Związki promieniotwórcze stały się ważnym źródłem promieniowania zarówno w eksperymentach naukowych, jak i w medycynie, gdzie są stosowane w leczeniu nowotworów.

Opis (streszczenie): Człowiek od zawsze spoglądał w niebo, od lat próbuje podbić kosmos. Eksperci z całego świata są zdania, że ziemia nie będzie naszym schronieniem na zawsze, dlatego trzeba szukać miejsca, które może zapewnić ludzkości przetrwanie. W tej kwestii naukowcy z nadzieją patrzą w stronę Marsa. Bezzałogowa misja badania składu chemicznego skał czerwonej planety to zadanie, które od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku realizują łaziki marsjańskie. Pobrane na powierzchni próbki mają dać odpowiedź na kluczowe pytanie: czy na Marsie da się zamieszkać?

Opis (streszczenie): Mikołaj Kopernik urodził się w 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Dom Mikołaja Kopernika to średniowieczna kamienica, która w drugiej połowie XV wieku należała do rodziny Koperników. Wielu historyków wskazuje ją jako miejsce, gdzie przyszedł na świat wielki astronom. Dom, podobnie jak w innych miastach hanzeatyckich, pełnił w czasach Kopernika jednocześnie funkcje mieszkania i magazynu. Obecnie wewnątrz tej i sąsiedniej, również gotyckiej, kamienicy mieści się oddział toruńskiego Muzeum Okręgowego noszący nazwę Dom Mikołaja Kopernika.

Opis (streszczenie): Był pierwszym laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Niemiecki fizyk Wilhelm Roentgen zasłużył się przede wszystkim jako odkrywca promieniowania X, które zrewolucjonizowało wiele dziedzin ludzkiego życia, a zwłaszcza medycynę. Odkrycia nowego promieniowania Roentgen dokonał w 1895 roku. Szybko zauważył, że dzięki nowemu promieniowaniu można wykonywać zdjęcia ukazujące wnętrze ciała. Roentgen nazwał je promieniowaniem X, ponieważ początkowo nie wiedział co to za promieniowanie, natomiast X oznacza niewiadomą. Takiego nazewnictwa używa dotąd obecnie większość krajów, choć głównie w Polsce i Niemczech stosuje się także nazwę promieniowanie rentgenowskie. Rok po odkryciu Roentgen został zaproszony do Berlina w celu wygłoszenia wykładu na temat promieni X. Kilka miesięcy później zaczęto je stosować w medycynie do prześwietleń ludzkiego ciała.

Opis (streszczenie): Kopernik, jak przystało na uczonego doby renesansu, realizował się w wielu dziedzinach. Swoich sił próbował również w ekonomii. W 1522 roku opracował "Traktat o monetach", w którym przedstawił zasadę wypierania z rynku lepszego pieniądza przez gorszy, dziś znaną jako prawo Kopernika - Greshama. Swoją regułę Kopernik publicznie przedstawił na zjeździe stanów Prus Królewskich w Grudziądzu, który rozpoczął się 17 marca 1522 roku. Podczas wystąpienia uczony apelował także o monetarną unifikację Korony i Prus i wskazał, w jaki sposób można zabezpieczyć pieniądz przed dewaluacją.

Opis (streszczenie): Alfred Bernhard Nobel był wybitnym chemikiem i przedsiębiorcą. Urodził się 21 października 1833 roku w Sztokholmie, w rodzinie o naukowych tradycjach. Jego ojciec, Immanuel Nobel, był inżynierem i wynalazcą, a matka Karolina Andriette Ahlsell zajmowała się wychowywaniem dzieci. Interesował się też poezją i literaturą, ale ostatecznie zdecydował się podróżować po świecie, pogłębiając tajniki inżynierii chemicznej. W laboratorium w Paryżu poznał włoskiego chemika Ascania Sobrera, który odkrył nitroglicerynę. Dla Nobla było to wyzwanie. Chciał znaleźć sposób, aby móc używać jej do wysadzania skał przy budowie dróg i tuneli. Po powrocie do Szwecji postanowił zająćsię produkcją tego materiału wybuchowego. W 1867 roku opracował i opatentował dynamit.

Opis (streszczenie): W olsztyńskim zamku, pochodzącym z połowy XIV wieku, znajduje się niezwykła pamiątka po Mikołaju Koperniku. Jest to tablica astronomiczna służąca do przedstawienia pozornego ruchu Słońca w dniach bliskich równonocy wiosennej i jesiennej. Działanie tablicy polega na tym, że 15 linii oddaje obraz refleksji pozornego ruchu słońca - w pięciodniowych odstępach - w okresach bezpośredniej bliskości równonocy. 14 linii - 9 przed i 5 po równonocy - oznaczonych kolorem czerwonym ma postać hiperboli. Linia 10., zaznaczona kolorem niebieskim, oznacza równonoc i jest prostą. Przyjmuje się, że zachowane na tej linii litery układały się w kapitalikowy napis "AEQUINOCTIUM".

Opis (streszczenie): Mówiąc o równonocy, wskazujemy na początek astronomicznej wiosny i jesieni, kiedy dochodzi do zjawiska przesilenia. Jak sama nazwa wskazuje, równonoc oznacza, że dzień i noc trwają dokładnie tyle samo, czyli po 12 godzin. Na danej półkuli ziemskiej - północnej lub południowej - jest to równonoc, po nastąpieniu której Słońce przez pół roku będzie oświetlać mocniej tę półkulę, a słabiej półkulę drugą. Moment równonocy wiosennej wyznacza na danej półkuli początek astronomicznej wiosny, która trwa do chwili przesilenia letniego. Kiedy na jednej półkuli zachodzi zjawisko równonocy wiosennej, na drugiej jest to moment równonocy jesiennej.

Opis (streszczenie): Wielkanoc jest świętem ruchomym. Wypada w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni Księżyca przypadającej po równonocy wiosennej. Algorytm, który wymaga znajomości czterech działań i może jeszcze zaokrąglenia ułamków, opracował na początku XIX w. Carl Friedrich Gauss - wielki niemiecki matematyk. Drugi algorytm obliczania Wielkanocy - niewymagający uwzględniania wyjątków, ale z większą liczbą działań do wykonania - opracował w 1991 r. belgijski meteorolog i astronom amator, Jean Meeus.