Historie niezapisane godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Po bitwie pod Osuchami, 4 lipca 1944 r. Niemcy rozstrzelali 60 wziętych do niewoli żołnierzy AK i BCh. Na miejsce egzekucji w Rapach Dylańskich przywożono ich powiązanych po pięciu drutem kolczastym. Z protokołu oględzin miejsca stracenia i oględzin zwłok sporządzonego 3 sierpnia 1944 r. przez specjalną Komisję Sądowo - Lekarską wiadomo, że żołnierzy zamordowano strzałami w tył głowy, dlatego egzekucję tę historycy nazwali zamojskim Katyniem. 7 lipca 2024 biłgorajskie grupy rekonstrukcyjne przeprowadzają rekonstrukcję historyczną w Rapach Dylańskich. Jest to okazja do spotkań historyków, miłośników historii i rodzin żołnierzy związanych z bitwą pod Osuchami.

Opis (streszczenie): "15 listopada 1942 roku w godzinach nocnych miało miejsce podrzucenie dziecka płci żeńskiej" - pisała w swoim oświadczeniu mieszkanka wsi Byteń, Dominika Wołoszkiewicz. "W bardzo wczesnych godzinach rannych, po usłyszeniu płaczu małego dziecka pod naszym domem, razem z mężem to dziecko podjęliśmy i od tej chwili ja zajęłam się opieką i jego wychowaniem w taki sposób jak opiekuje się matka własnym dzieckiem". Rodzina zżyła się z Marysią i traktowała ją jak własną córkę. Historia jej przygarnięcia nabiera jednak dodatkowego znaczenia ze względu na fakt, że - jak okazało się po kilku latach - dziewczynka była dzieckiem żydowskim i po zakończeniu działań wojennych zgłosił się po nią jej stryj Mendel Grinblat.

Opis (streszczenie): Powstanie programu to reakcja na zawiadomienie od mieszkańca Turobina Jana Chachuły dotycząca cmentarza żydowskiego, który mimo monitów konserwatora zabytków, historyków, środowisk żydowskich wciąż jest uprawnym polem były sytuacje, że po pracach polnych na polu zostawały kości ludzkie). Sprawa została nagłośniona w lokalnych mediach dwa lata temu, ale teraz okazało się, że jest na polu nie tylko przedwojenny cmentarz, ale też masowy grób.

Opis (streszczenie): W reportażu przedstawiona zostanie historia zabójstwa Leona Drygalskiego - Polaka z Poznania, który przez inspektora rolnego na powiat chełmski Willego Seeligera został mianowany w 1940 r. rządcą majątku ziemskiego w Wytycznie. W krótkim czasie Drygalski został zamordowany przez tutejszych Niemców. Po II wojnie światowej w rękach aliantów zachodnich znalazło się 800 tys. esesmanów. Sprawy sądowe toczono przeciwko 6 tys. z nich, jednak tylko garstka została skazana za popełnione zbrodnie. Jak to możliwe?

Opis (streszczenie): Kajetan Koźmian - prawnik, poeta, krytyk literacki i teatralny, publicysta zaangażowany w życie polityczne i społeczne urodził się w Gałęzowie - Piotrowicach, pierwsze wykształcenie otrzymał w Zamościu i Lublinie, życie spędził w większości w Warszawie, piastując wiele funkcji publicznych. Po śmierci ojca wrócił w rodzinne strony, choć wyjeżdżał do miast w celach związanych z jego działalnością publiczną. Przyjaźnił się z wieloma pisarzami, publicystami i poetami epoki. Zmarł w 1856 roku w rodzinnych Piotrowicach, jest pochowany na cmentarzu parafialnym w Bychawce. Jego grób wymaga gruntownego remontu. Koźmian jest patronem miejscowej szkoły (w Bychawce), ale placówka nie dysponuje środkami na renowację zabytkowego nagrobka. Uczniowie co prawda dbają o pomnik, sprzątając wokół niego i zapalając znicze, ale to za mało.

Opis (streszczenie): 80 lat temu powołano 27. Wołyńską Dywizję Piechoty Armii Krajowej - jedną z największych jednostek Polskiego Państwa Podziemnego działających w ramach akcji "Burza". Na swoim szlaku bojowym walczyła z dwoma okupantami i broniła polską ludność przed siłami UPA. Jej żołnierze mieli za zadanie chronić polską ludność przed eksterminacją ze strony Ukraińskiej Powstańczej Armii oraz wziąć udział w wyzwalaniu Wołynia. Przez pół roku stoczyli około 60 bitew.

Opis (streszczenie): We wrześniu 1939 wycofująca się z Dawidgródka przez Polesie na zachód grupa Korpusu Ochrony Pogranicza (dowódca - generał brygady Wilhelm Orlik Rückemann) w sile około 3 tysięcy żołnierzy stoczyła w rejonie miasteczka Szack na północny zachód od Kowla bitwę z oddziałami Armii Czerwonej, usiłującymi nie dopuścić do sforsowania przez polskie zgrupowanie Bugu. Jednostki polskie zniszczyły batalion radzieckich czołgów, a następnie bez przeszkód przeprawiły się przez rzekę. Na wołyńskich polach do dziś jest wiele bezimiennych, najczęściej w żaden sposób nieoznaczonych mogił żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, którzy w 1939 r. toczyli walki z Armią Czerwoną. W Mielnikach w 2002 r. ekshumowano i przeniesiono na miejscowy cmentarz szczątki 18 oficerów KOP. Postawiono tu wówczas tymczasowy krzyż, a następnie ustanowiono pomnik. Od 2002 w końcówce września odbywa się tu bieg "Droga do Pokoju". Imprezę pod patronatem Konsulatu Generalnego RP w Łucku organizuje Ukraińskie Forum Dziennikarzy i Lubelska Wojewódzka Komenda OHP. Biegi pamięci "Droga do Pokoju" odbywają się w rocznicę sowieckiej agresji i w hołdzie polskim żołnierzom Korpusu Ochrony Pogranicza walczącym pod Szackiem, którzy w dniach 28 - 30 września 1939 r. stoczyli ostatnią zwycięską bitwę. Mają symboliczny dystans 1939 metrów. Towarzyszy im modlitwa ekumeniczna i spotkanie okolicznościowe.

Opis (streszczenie): Historia żydowskiej rodziny Fajdenbaumów, którym w czasie wojny pomagała polska rodzina Czatyrków. Historia działa się w Białej Podlaskiej - żydowska rodzina ukrywana była w specjalnej skrytce w ogrodzie. Dziś teren ten jest zabudowany. Historię tej rodziny opowie regionalista z Białej Podlaskiej, do którego zwróciła się rodzina Fajgenbaumów, żeby ustalić fakty i tożsamość ratujących.

Opis (streszczenie): Bezcenne, pojedyncze egzemplarze z księgozbioru lubelskiej Jesziwy wracają w mury dawnej Uczelni Mędrców, a jednocześnie tworzona jest Cyfrowa Biblioteka Jesziwy. Każda z wracających tu książek ma swoją historię symbolizującą historię Żydów ocalonych z Zagłady. Odtwarzanie księgozbioru to zasługa Piotra Nazaruka, związanego z Ośrodkiem Brama Grodzka Teatr NN znawcy języka jidysz, kultury i literatury żydowskiej.

Opis (streszczenie): Program o niezwykłym muzeum stworzonym przez lokalnych pasjonatów historii z Terespola i Ziemi Bialskiej. Zgromadzili oni w zabytkowych pomieszczeniach Prochowni Terespol - obiektu z 1913r. - eksponaty militarne i etnograficzne oraz sami stworzyli wystawy tematyczne pod tytułami: "Ogórek Terespolski", "Kolej Warszawsko - Terespolska", "Pieniądze świata" i "Karty telefoniczne Europy". Jest też makieta odtwarzająca dawny Terespol, po którym zostały jedynie pojedyncze budynki.

Opis (streszczenie): Nowy cykl reportaży o tematyce historycznej, a w nim historia mieszkańców Tyśmienicy, wsi położonej w pobliżu Parczewa. 19 czerwca 1943 roku Niemcy schwytali tam w łapance i wywieźli na Majdanek 69 mężczyzn i jedną kobietę. Wieś słynęła w czasie wojny z silnego ruchu oporu, pomocy udzielanej partyzantom i Żydom. Według danych zebranych dzięki współpracy z Państwowym Muzeum na Majdanku ustalono, że w obozie zamordowanych zostało dwudziestu trzech mieszkańców wsi i kolonii Tyśmienica. Ci, którzy przeżyli, opowiadali po latach jaki los czekał ich za drutami obozu.

Opis (streszczenie): Społecznik, mieszkaniec Ciotuszy Starej chce ocalić od zapomnienia ostatni ślad po dawnych właścicielach dóbr Ciotusza. Obok wsi w lesie, przy leśnej drodze, przez którą biegnie szlak rowerowy są dwie płyty nagrobne. Z roku na rok są coraz mniej widoczne. Ostatnio leśnicy ustawili krzyż i nazwisko pochowanej tam osoby - jednej z córek właścicieli dóbr w XIX wieku. Inicjator upamiętnienia chce jednak czegoś więcej - zabezpieczenia płyt, ale też oznaczenia, może ogrodzenia i tablicy informacyjnej. Nie ma już dworu, ani pięknego niegdyś ogrodu. Zostały tylko groby i zapisy w archiwum państwowym w Zamościu o dawnych właścicielach. W programie przypomnimy historię rodzin, które mieszkały w tym majątku.

Opis (streszczenie): Czy kościół pobrygidkowski i wieś Niemce to autentyczne lubelskie pamiątki bitwy pod Grunwaldem? Według tradycji i niektórych historyków ulokowana przy ul. Narutowicza świątynia została wzniesiona rękami jeńców krzyżackich, po przegranej przez Krzyżaków bitwie. Przewodnik po Lublinie opisując kościół pobrygidkowski podaje, iż "przy budowie pracowali wzięci pod Grunwaldem jeńcy, osiedleni później w podlubelskiej wsi Niemce". Czy w Niemcach są ślady pobytu jeńców krzyżackich?