Koło historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Film dokumentalny ukazujący ślady wojny obecne do dziś w kilku wsiach Lubelszczyzny, gdzie za pomocŻydom i partyzantom Niemcy mordowali i palili całe wsie. W filmie wypowiada się także mieszkaniec Osieków Lęborskich koło Wejherowa, pan Winicjusz Natoniewski, który jako kilkuletnie dziecko płonął w czasie pacyfikacji jego wsi, w wyniku czego do dziś ma zniekształconąpołowę twarzy. Pomimo starań nie otrzymał od Niemiec żadnego odszkodowania.

Opis (streszczenie): Film opowiadający o katastrofie kolejowej pod Moszczenicą, która zdarzyła się 9 października 1962 roku, i która przez wiele lat była najtragiczniejszą katastrofą w czasach PRL - u. Oficjalnie zginęły wtedy 34 osoby, jednak wątpliwości, co do liczby ofiar pozostały do dzisiaj. W odróżnieniu od innych tragicznych wypadków katastrofa pod Moszczenicą była nagłośniona nie tylko w prasie lokalnej, ale również ogólnopolskiej, prawdopodobnie dlatego, by przykryć inne tragiczne zdarzenie, które miało miejsce tego samego dnia. Otóż, w Szczecinie, podczas defilady wojsk układu warszawskiego czołg wjechał w tłum dzieci, zginęło siedmioro, kilkadziesiąt było rannych. Obie te tragedie zdarzyły się w czasie tzw. rakietowego kryzysu kubańskiego, kiedy to współczesny świat stanął na krawędzi III wojny światowej, już z użyciem broni atomowej.

Opis (streszczenie): I wojna światowa oczami 14 - letniej Anny Kuklik z Dębińska, 12 - letniej Elfriede Kuhry z Piły i innych osób cywilnych, z mocnym uwzględnieniem prywatnych zapisów żołnierzy.

Opis (streszczenie): Program zrealizowany przez Rafała Mierzejewskiego przedstawia historię nadania w 2015 roku 9. Pułkowi Rozpoznawczemu z Lidzbarka Warmińskiego, jako pierwszej jednostce WP, imienia Żołnierza Wyklętego mjr. Zygmunta Szendzielarza Łupaszki. Żołnierze i oficerowie jednostki wybrali na patrona Łupaszkę po kilku latach starań, a motrem i niejako ojcem chrzestnym jednostki jest żyjący jeden z ostatnich żołnierzy majora z 5. Wileńskiej Brygady AK, 95 - letni pan Józef Rusak mieszkaniec Lidzbarka. Film opowiada o walkach pana Józefa w czasie II wojny światowej i jego powojennych losach oraz historie i tradycję jednostki. Wyjaśnia, dlaczego akurat na tym terenie i dla tej jednostki najodpowiedniejszym patronem okazał się właśnie mjr Zygmunt Szendzielarz.

Opis (streszczenie): Akcja filmu dzieje się w kilku miejscach (Rzeszów, Strzyżów, Godowa, Kraków, Paryż, Sanlis, gdzie jest rodowa rezydencja żony profesora Rene Bouvier, i pod Paryżem). Film jest opowieścią o jednym z ojców światowej genetyki, biochemiku, profesorze, wieloletnim dyrektorze Instytutu Jacquesa Monoda w Paryżu (biologia molekularna), powojennym kurierze AK (przerzuty dokumentów i pieniędzy z Monachium do Warszawy), człowieku który przez czterdzieści lat był śledzony przez UB i SB oraz polski wywiad. Film przybliża sylwetkę Franciszka Chrapkiewicza.

Opis (streszczenie): Film będący formą mieszaną reportażu z materiałem stricte dokumentalnym. Opowiada o wydarzeniach, jakie miały miejsce latem 1944 r. w Arromanches - les Bains, w północnej Francji. Ta niewielka, normandzka miejscowość posłużyła w czasie inwazji aliantów jako sztuczny port. To właśnie w Arromanches wylądowała 4 sierpnia 1944 r. dywizja generała Maczka. Dziś plaża w Arromanches to jedno wielkie muzeum lądowania, czyli inaczej mówiąc muzeum "D - day". Choć całe normandzkie wybrzeże usłane jest aktualnie pamiątkami z tamtego czasu, to jednak tylko tu można zobaczyć świadectwo polskiego uczestnictwa w tej gigantycznej operacji.

Opis (streszczenie): Bohaterem filmu Aliny Czerniakowskiej jest sędzia Bogusław Nizieński. Bogusław Nizieński urodził się 2 marca 1928 roku w Wilnie. Jego ojciec, był oficerem Wojska Polskiego. Zarówno ojciec jak i matka byli prześladowani i więzieni przez władze PRL. Sędzia Nizieński podczas II wojny światowej był uczniem tajnych kompletów. Mając szesnaście lat, walczył w szeregach Armii Krajowej pod pseudonimem Sokół. Był łącznikiem komendanta obwodu. Jako żołnierz plutonu Władysława Koby brał udział w bitwach pod Szówskiem. W trakcie pięciodniowej bitwy o Jarosław był łącznikiem. Należał do Narodowej Organizacji Wojskowej (NOW). Po wojnie ukończył studia w zakresie prawa i politologii na Wydziale Prawa, otrzymując najwyższe oceny. W czasie studiów uniwersyteckich działał w Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość" (WiN). Był aktywnym sportowcem, grał w piłke nozną i hokeja na lodzie, oraz działaczem Akademickiego Związku Sportowego AZS w Krakowie. Jednocześnie uprawiał czynnie sport, który do dzisiaj jest jego wielką pasją. Grał w piłkę nożna i hokeja na lodzie. Po 1956 roku i politycznej odwilży, która wtedy nastąpiła, odbył aplikację sędziowską (1957 - 59). Do 1964 orzekał w wydziałach karnych sprawach kryminalnych. W latach 1971 - 1981 pracował w Ministerstwie Sprawiedliwości w departamencie nadzoru sądowego. Organizował w ministerstwie struktury Solidarności. Po 1981 został zmuszony do odejścia z ministerstwa, przeniesiony do Wydziału Karno - Rewizyjnego Sądu Wojewódzkiego w Warszawie. W 1985 zrzekł się stanowiska sędziego i przeszedł do pracy w prywatnej firmie "Unicum" na stanowisko radcy prawnego. Od lipca 1990 był sędzią Sądu Najwyższego, zasiadał w Izbie Karnej (przewodniczący Wydziału II). Przeszedł w stan spoczynku w 1998 roku. Jest kawalerem Orderu Orła Białego.

Opis (streszczenie): Reportaż poświęcony historii i odbudowie obserwatorium astronomicznego znajdującego się kiedyś na Kresach II Rzeczpospolitej. Wiosną 1935 roku na górze Czarnohora w Karpatach Wschodnich zebrano 1500 metrów sześciennych kamienia i rozpoczęto budowę drogi. Trudzili się przy tym miejscowi Huculi, wspierani przez polskich żołnierzy. Brukowana droga w ukraińskiej wsi Krasnyk, zbudowana przez wojsko polskie, służy tamtejszym mieszkańcom do dziś. Tak powstał jeden ze strategicznych projektów Rzeczypospolitej. W warunkach ówczesnej geoprzestrzeni i szerzenia się faszyzmu w Europie obserwatorium było niezwykle ważne, zwłaszcza na granicy Polski z Węgrami. Na szczycie góry, kilka metrów od obserwatorium znajdował się słup graniczny nr 16 polsko-czechosłowackiej granicy. A w pobliżu niedalekiej góry Stih stykały się granice trzech państw: Polski, Rumunii i Czechosłowacji. Budowlę nazywano popularnie Białym Słoniem, między innymi od śniegu, który ją szczelnie w zimie oblepiał. Krążyło wokół niej sporo mitów i legend. Że jest ważną siedzibą polskiego wywiadu (w rzeczywistości była tam tylko strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza), że potężne lunety i teleskopy to tak naprawdę działa przeciwlotnicze... Po wojnie budowla niszczała. W roku 2013 ruszył kolejny, trzeci etap odbudowy przedwojennego obserwatorium astronomicznego na górze Pop Iwan w ukraińskich Karpatach. O tym opowiemy w reportażu dokumentalnym "Biały słoń patrzy w gwiazdy".

Opis (streszczenie): Reportaż opowiada historię powstawania pieśni "Czerwone maki na Monte Cassino". Przypomina emocje towarzyszące pisaniu tekstu, tworzeniu muzyki a także wrażenia towarzyszące pierwszym wykonaniom tego utworu. Czasy te wspomina, w unikalnym wywiadzie sprzed 25 - ciu lat, autor tekstu Feliks Konarski Ref - Ren. Swoimi wrażeniami z tamtych lat dzielą się również żyjący uczestnicy bitwy pod Monte Cassino. W filmie powracają niczym refren przypomnienia dziesiątków wykonań "Czerwonych maków na Monte Cassino". Zabieg ten pokazuje zarówno w warstwie dźwiękowej, obrazowej oraz emocjonalnej, jak ważne miejsce zajmuje ten utwór w polskiej historii i w naszej pamięci,

Opis (streszczenie): W roku 1946 do Polski przyjechał amerykański fotograf John Vachon. Miał z ramienia UNRRA dokumentować pomoc tej organizacji udzielanej Polsce. Zupełnie przypadkowo stał się świadkiem pacyfikacji Wąwolnicy, której dokonali 2 maja 1946 funkcjonariusze MO, UB i KBW. Był to odwet za, zdaniem bezpieki, sprzyjanie podziemiu. Pretekstemzaś był bojkot obchodów święta 1 Maja przez mieszkańców wsi. John Vachon oczywiście robi zdjęcia z pacyfikacji. Tego dnia pastwą płomieni padło: 101 domów mieszkalnych, 106 stodół, 121 obór, 120 chlewów i innych budynków. Zginęło trzech mieszkańców wsi, a szereg innych uległo cięższym lub lżejszym poparzeniom. Pacyfikacja wsi była przedmiotem niezależnego dochodzenia zleconego przez premiera Mikołajczyka, a wyniki śledztwa PSL już pod koniec maja, stały się podstawą do interpelacji poselskiej. Sprawa przez wiele lat była wyciszana. Fragmenty tej interpelacji Gazeta Wyborcza opublikowała dopiero w 1989 roku, ale do dziś niewiele osób wie o tej zbrodni. Prokuratura IPN, która ostatnio prowadziła śledztwo w tej sprawie, wykazała jednoznacznie, że wydarzenia w Wąwolnicy były zbrodnią komunistyczną. Niestety wiele ofiar i świadków tej zbrodni nie doczekało się nie tylko zadośćuczynienia materialnego, ale i moralnej satysfakcji. Przez wiele lat zdjęcia z pacyfikacji Wąwolnicy były solą w oku komunistów, zwłaszcza że wśród mieszkańców krążyła opowieść, że zrobili je Amerykanie. Jednym z tych, którzy badali ten amerykański ślad, był mieszkaniec Wąwolnicy i pasjonat historii, Sławomir Snopek, który jest narratorem filmu. Autorzy filmu przypominają tragiczną historię Wąwolnicy i przybliżają postać Johna Vachona.

Opis (streszczenie): Film opowiada o mniej lub bardziej znanych szpiegach PRL i ich metodologii działania. Znajdzie się w nim miejsce na historię szablisty wszech czasów, Jerzego Pawłowskiego, szpiegów doskonałych w spódnicy, czyli przypadek Alice Kraffczyk i postacie wtórników. Nie bez humoru pokazane zostaną osobliwe metody szkolenia, techniki kamuflażu, a także perypetie tajnych raportów, chowanych w atrakcyjnych paczkach z Zachodu, notorycznie rozkradanych na poczcie i w urzędach celnych.

Opis (streszczenie): "Bóg wojny", cesarz Francuzów, Napoleon Bonaparte zwykł był mawiać, że "Wojsko maszeruje na brzuchu". Zaiste, o wielu klęskach i wielu zwycięstwach w historii świata zdecydowała kondycja żołnierza, to, czy był wypoczęty i najedzony przed bitwą. W naszej kulturze utarło się niestety przekonanie, że kuchnia wojskowa to nieśmiertelna grochówka. Niektórzy potrafią jeszcze jednym tchem wymienić "komiśniak", nie bardzo nawet najczęściej rozumiejąc, o czym mówią. Reportaż Grzegorza Gajewskiego zadaje kłam takiemu spłyceniu tematu żołnierskiej kuchni. Pokazuje kilka przykładów dań, które przez wieki pozwalały wojsku "maszerować na brzuchu", a potem jeszcze efektywnie walczyć... Program prezentuje trzy sytuacje, w których powstają trzy potrawy typowe dla dwudziestowiecznej wojskowej gastronomii. Są to: wojskowy krupnik sporządzony według polskiego przepisu z 1924 roku, austriacki "Kartofelngulash" znany choćby z "Przygód dobrego wojaka Szwejka" i wreszcie - kiełbasa po kawaleryjsku. Każde z dań przyrządzane jest przez specjalistów od kuchni wojskowej, a cały proces zostaje wpisany w zainscenizowane wydarzenia, w jakich mogły się one pojawiać w rzeczywistości. Kartoflany gulasz powstaje w austriackim forcie, gdzie na efekt kulinarnych zabiegów czeka załoga twierdzy. Polski krupnik posila żołnierzy strudzonych defiladą, jaka ma miejsce w związku z obchodami Święta Niepodległości. Kiełbasa po kawaleryjsku uświetnia obchodzony uroczyście w każdym pułku konnicy dzień św. Huberta. Prócz tak inscenizowanych scen w reportażu nie zabrakło komentarza historycznego autora książki o żołnierskiej kuchni, dr. Krzysztofa Mroczkowskiego. Uzupełnią go archiwalia pozyskane ze zbiorów prywatnych oraz zbiorów autora. Ilustrację muzyczną dopełnią utwory marszowe.

Opis (streszczenie): Filmowa opowieść Urszuli Dembińskiej - Nowakowskiej o historii radiofonii studenckiej, która rozpoczęła się w latach 50. , kiedy powstawały miasteczka studenckie. Początkowo były to radiowęzły, z czasem półprofesjonalne stacje radiowe rozsiane po całej Polsce. Z radiofonii studenckiej wyrośli znani dzisiaj radiowcy, którzy wspominają swoją pracę w stacjach studenckich.

Opis (streszczenie): Film "Dziwny rok 1968" opowiada o tym, jak wiele zjawisk kryje się pod pojęciem Marca’68. To wydarzenia, często bardzo od siebie odległe, które niekiedy w dramatycznych okolicznościach miały swoją kulminację właśnie w 1968 roku. Te procesy historyczne ujawniły się w Polsce i na świecie w okresie od czerwca 1967 roku i trwały do końca 1968. To historia zaczynająca od wojny sześciodniowej w czerwcu 1967 roku i rozpoczynającego antysemicką nagonkę przemówienia Władysława Gomułki we wrześniu 1967 roku, zakazie wystawiania "Dziadów" Adama Mickiewicza, brutalnie rozpędzonych wieców i demonstracji, w których brali udział nie tylko studenci, ataków na ludzi kultury i antysemickiej nagonki, która zmusiła do wyjazdu z Polski 15 tysięcy ludzi. To także interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w sierpniu 1969 roku. I ogłoszenie przez sowieckiego przywódcę Leonida Breżniewa na V zjeździe PZPR w Warszawie doktryny ograniczonej suwerenności państw socjalistycznych. Przeszła ona do historii pod nazwą doktryny Breżniewa. W programie występują Irena Lasota, aktywna uczestniczka tamtych wydarzeń, oraz profesor Jerzy Eisler, autor wielu publikacji na temat Marca 1968 roku.

Opis (streszczenie): W reportażu przedstawiono historię i dzień dzisiejszy Łużyczan. Łużyczanie to mały naród słowiański zamieszkujący głownie wschodnie Niemcy. Z Polakami związani od wieków, nigdy jednak nie znaleźli się w granicach Rzeczpospolitej, poza krótkim okresem w XI wieku. Zarówno po pierwszej, jak i po drugiej wojnie światowej czynili bezskuteczne starania, aby znaleźć się w granicach Polski. Kilka gmin po zachodniej stronie Nysy Łużyckiej znalazło się w granicach RP. Wielu Łużyczan przed i po wojnie studiowało w Polsce, działały tu i działają stowarzyszenia łużyckie. W czasie wojny wielu Łużyczan było represjonowanych, wielu też pomagało polskim jeńcem. Przed wojną wielu Łużyczan współpracowało z polskim wywiadem. Tak się złożyło, że jedna z najkrwawszych bitew z udziałem Polaków podczas drugiej wojny światowej miała miejsce pod Budziszynem - stolicą Łużyc. Do dzisiaj Łużyczanie opiekują się polskimi grobami. Przewodnikiem po dawnych dziejach i współczesności jest m.in. dr Piotr Pałys - przewodniczący stowarzyszenia Polsko - Serbołużyckiego PRO LUSTITIA oraz autor książek i artykułów o problematyce łużyckiej.

Opis (streszczenie): Film opowiada o losach prawie dziś stuletniego Emila Mentla, podchorążego Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, oficera 8. Pułku Ułanów i 1. Pułku Szwoleżerów. Porucznik Mentel po klęsce wrześniowej wyruszył na następną wojnę, pokonując samotnie góry na nartach, zbiegł w 1940 roku na Węgry, a stamtąd powędrował do Syrii, gdzie odtwarzały się polskie oddziały. Jako jeden z pierwszych kawalerzystów tworzonego Pułku Ułanów Karpackich trafia następnie ze swą jednostką do Afryki, gdzie walczy w obronie Tobruku. Kolejna jego wojenna podróż wiedzie na front włoski. Za walki pod Monte Cassino Mentel otrzymuje krzyż Virtuti Militari. Walczy pod Anconą, Pesaro i Bolonią. Powojenne losy mjr. Mentla komplikują się, kiedy decyduje o pozostaniu w Anglii, by następnie wyjechać do Rodezji jako farmer. W ogarniętym wojną kraju walczy i on, uzbrajając pracujących na jego farmie Murzynów. Po klęsce osiada w Sacramento w Kalifornii i podejmuje starania o powrót do kraju, kiedy demokratyczne przemiany w Polsce stają się faktem. Film w finale opowiada o ostatniej walce Emila Mentla o zwrot własności i możliwość uzyskania spokojnego kąta w ojczyźnie.

Opis (streszczenie): Mapa bitew i potyczek powstania styczniowego to ponad 1300 krwawych punktów - płonących od Rusi, przez Królestwo Polskie, po Litwę i Żmudź. Mapa zdarzeń Powstania to ponad 1300 głębokich blizn w duszy narodu. To również tyle samo obywatelskich zobowiązań, byśmy pamiętali - taką syntetyczną myślą skwitować można treść reporterskiego zapisu z uroczystości, jakie odbyły się 21 czerwca 2015 roku we wsi Częstoborowice, miejscowości wielce ważnej w dziejach powstańczej legendy. Narracja opowieści postępować będzie dwoma ścieżkami. Pierwsza to dzisiejszy pomnik, jego inicjatorzy i twórcy w odświętnym zgromadzeniu, podpisanie aktu erekcyjnego i odsłonięcie monumentu, chwila wspólnej zadumy nad mogiłą 107 bohaterów. A w tle owo sławne "wczoraj" i śledztwo historyczne z bardzo mizernym zasobem źródeł. Przy ogromnej mnogości powstańczych zdarzeń historyk ma problemy ze wszystkim - z faktami, datami, topografią. I dokładnie tak jest w przypadku Częstoborowic. Funkcjonują zamiennie obok siebie pojęcia - bitwy i rzezi częstoborowickiej, literatura wymienia dwie daty, a topografia pola walki, to nierozwiązywalny na razie rebus. Streścimy - przy wsparciu eksperta, profesora Eugeniusza Niebelskiego - swego rodzaju stan badań i sformułujemy postulaty badawcze na przyszłość. Jesienią, po żniwach, zamierzamy pod Częstoborowice wrócić i przeprowadzić tutaj badania archeologiczne pola bitwy. Na razie zaś czujemy satysfakcję z mocnego powrotu zatartej nieco już lokalnej pamięci.

Opis (streszczenie): Prawdziwą mekką dla myśliwych było Skole - miasteczko powiatowe leżące na kresach II RP. Do dziś na jego przedmieściach zachował się fascynujący urodą pałac, niestety obecnie to prawie ruina i wszystko wskazuje, że lata świetności ma już bezpowrotnie za sobą. Ale jeszcze w latach 30. XX wieku pałac lśnił czystością i bogactwem, tętnił życiem międzynarodowego towarzystwa z najwyższej półki. Skole w Bieszczadach Wschodnich, otoczone górami i bujnymi lasami, przecięte rzeką Opór, jest jedną z najpiękniej położonych miejscowości w Karpatach. Przyjechać do Skolego na polowanie organizowane przez barona to dla myśliwego było wyjątkowe święto. Przyjeżdżali tam również rzeźbiarze i malarze, jak choćby Tomasz Dykas - autor pomników lwowskich, w tym na Łyczakowie, malarka Zofia Albinoska, która tam namalowała portret Staffa. Nie brakowało profesorów Politechniki Lwowskiej, chemików i mechaników zaprzyjaźnionych z Wacławem Wolskim, który w tym czasie prowadził wielkie wiercenia w Schodnicy i Borysławiu w poszukiwaniu ropy naftowej. Przyjeżdżał tam również Lucjan Tatomir - wybitny pedagog, publicysta, globtroter, autor poczytnej książki "Ferie Alpejskie". Skole ma w historii polskiego harcerstwa znaczące miejsce, bo tam nad rzeką Opór, i w lasach Groedlów polscy skautowe po raz pierwszy wdrażali swój program ideowy: hartować charaktery w praktyce. Był wśród nich młodziutki skaut Melchior Wańkowicz, który po latach z rozrzewnieniem wspominał, jak z kolegami przy trzaskającym i sypiącym iskrami ognisku śpiewał niosącą się echem po skolskich lasach pieśń "Płonie ognisko i szumią knieje. Drużynowy jest wśród nas".

Opis (streszczenie): Edyta Maksymowicz opowiada o losach ludzi uwiecznionych na fotografiach zdeponowanych w Wilnie w Litewskim Archiwum Historycznym. Trzy albumy pochodzące z połowy XIX wieku zawierają w sumie 800, tak niezwykłych fotografii, że trafiły one na Listę Światowego dziedzictwa Kultury UNESCO. Fotografie te powstały na zlecenie słynnego generała Murawiowa Wieszaciela, w czasach, kiedy koszt jednego zdjęcia równał się wartości konia. Generał w taki sposób postanowił uwiecznić katów i ofiary represji, które prowadził po powstaniu styczniowym na Litwie.

Opis (streszczenie): "Moja dusza należy do Polski" to opowieść o niezwykłym Holendrze, Ericu van Tilbeurghu, który jest posiadaczem największej na świecie prywatnej kolekcji poświęconej Polskim Siłom Zbrojnym na Zachodzie. W programie kolekcjoner opowiada również o operacji Market Garden, czyli bitwie o Arnhem, w której brali udział Polacy z Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego. Dzięki Ericowi, który odnalazł odpowiednie dokumenty, holenderska królowa Beatrix, po latach - w 2006 roku - odznaczyła Polaków najwyższym odznaczeniem wojskowym za udział w tej operacji.

Opis (streszczenie): Film opowiada o wydarzeniach Grudnia 1970 r. , jednego z najważniejszych wydarzeń w dziejach PRL. Po raz pierwszy na terenie całego kraju doszło do protestów, strajków i manifestacji robotniczych. Protesty te, które trwały jeszcze w lutym 1971 r. , zostały brutalnie zdławione przez władze PRL. Wobec bezbronnych ludzi użyto broni. Zginęło 45 osób, kilka tysięcy zostało rannych, a kilkanaście tysięcy było aresztowanych. Bez Grudnia 1970 nie byłoby zarówno Sierpnia 1980 r. jak i czerwca 1989. Autor filmu szuka odpowiedzi na pytania: Czym w istocie były wydarzenia grudniowe, gdy władze PRL konsekwentnie zmierzały do brutalnego stłumienia protestów? Jakie problemy społeczne ujawniły się w Grudniu 1970? Czy celem krwawego stłumienia strajków i demonstracji było zastraszenie społeczeństwa, czy raczej obawy, by bunt nie przybrał bardziej zorganizowanego charakteru? Czy też był to wynik walki o władzę wewnątrz PZPR i jej organów bezpieczeństwa? Film pokazuje również konsekwencje Grudnia 70, a więc zmiany we władzach komunistycznych i zmianę polityki (przy jednoczesnym ukrywaniu tego, co się wtedy stało, zwłaszcza informacji o represjach wobec uczestników protestów), a z drugiej wpływ tego buntu na społeczeństwo, robotników, samych uczestników buntu, na tworzenie się przyszłej opozycji. Na te pytania odpowiadają historycy, pracownicy naukowi Instytutu Pamięci Narodowej: prof. Jerzy Eisler, autor książki "Grudzień 1970", oraz dr Grzegorz Majchrzak. Wypowiedzi historyków, ekspertów, zostały uzupełnione głosem działaczy opozycji demokratycznej z lat osiemdziesiątych, którzy mówią o tym, jak ważne dla nich osobiście i dla ich działań w podziemiu było doświadczenie Grudnia 1970 roku. Na ten temat mówią: Adam Borowski i Tomasz Truskawa. W filmie cytowane są fragmenty książek: uczestnika strajków grudniowych Tadeusza Nowaka ("Zanim powstała Solidarność", Lublin 1990) i Wiesławy Kwiatkowskiej, autorki wielu publikacji na ten temat (pseud. Wiesława Kwaśniewska), "Grudzień 70 w Gdyni, Warszawa 1986).

Opis (streszczenie): Film jest próbą uzasadnienia legendy I Kompanii Kadrowej, utworzonej przez Józefa Piłsudskiego 3 sierpnia 1914 r. w Krakowie, zatem w kilka dni po wybuchu I wojny światowej, wpisując się w obchody okrągłej, 100 rocznicy początku tej wojny. To rodzaj dokumentalnej formy z inscenizowanymi wstawkami o anatomii zdarzeń, splocie historycznych uwarunkowań i przypadków, powodujących narodziny Kadrówki. Do wypowiedzi fachowców (historyków, autorów opracowań) autorzy filmu dołączyli także dobrane głosy ludzi w jakiś sposób powiązanych z bohaterami bądź wydarzeniami historycznymi tamtego czasu (w dużej mierze chodziło o więzy rodzinne). Tego typu relacje w kilku przypadkach nawet pozwoliły skorygować stan wiedzy historycznej związanej z Legionami w kontekście I wojny, przydając filmowi także swojego rodzaju funkcję badawczą. Generalnie jednak chodziło o to, by forma filmu naśladująca domową gawędę, poprzez ciepło tego rodzaju przekazu była bliższa współczesnemu widzowi, wpływała na jego zainteresowanie. Film tak naprawdę opowiada przecież o znalezieniu drogi wolności po ponad stuletniej niewoli, czyli w konsekwencji narodzinach II Rzeczpospolitej, co w sumie daje niebagatelny walor edukacyjny.

Opis (streszczenie): "Polowanie na kata" zrealizowane w konwencji filmu kryminalnego to zapis zbrodni i kary. Oberleutnant Albert Schuster, nazistowski morderca, osławiony kat Łysogór, jako jeden z nielicznych stanął przed sądem za zbrodnie wojenne na Polakach. Rodziny jego ofiar czekały na to 30 lat. Po II wojnie tropił go sędzia Andrzej Jankowski z Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach. Przesłuchiwał świadków pacyfikacji świętokrzyskich wsi, badał polskie i niemieckie dokumenty. Musiał udowodnić winę zbrodniarza. W 1973 r. Schuster stanął przed sądem w Karl - Marx - Stadt. Oskarżono go o mord na 400 Polakach, większość zabił sam. Mordował dzieci, kobiety i starców, paląc żywcem, strzelając w głowę lub w plecy. Dostał wyrok śmierci. Niewiele się mówi i pisze o zbrodniach na wsi polskiej w czasie II wojny światowej. A jest to ciągle niezabliźniona rana. W trakcie realizacji programu okazało się, że w ekipie realizującej dokument niemal każdy stracił swoich bliskich w czasie pacyfikacji świętokrzyskich wsi.

Opis (streszczenie): Reportaż opowiada historię powstawania pieśni Czerwone maki na Monte Cassino. Przpomina emocje towarzyszszące pisaniu tekstu, tworzeniu muzyki a także wrażenia towarzyszące pierwszym wykonaniom tego utworu. Czasy te wspomina, w unikalnym wywiadzie sprzed 25 - ciu lat, autor tekstu Feliks Konarski Ref - Ren. Swoimi wrażeniami z tamtych lat dzielą się również żyjący uczestnicy bitwy pod Monte Cassino. W filmie powracają niczym refren przypomnienia dziesiątków wykonań Czerwonych maków na Monte Cassino’. Zabieg ten pokazuje zarówno w warstwie dżwiękowej, obrazowej oraz emocjonalnej, jak ważne miejsce zajmuje ten utwór w polskiej historii i w naszej pamięci,

Opis (streszczenie): Reportaż opowiada o kobietach, które przeszły drogę żołnierzy wyklętych, kobietach, które, gdy wybuchła wojna, nie czekały biernie na rozwój wydarzeń, dlatego bardzo szybko trafiły do konspiracji. W młodym wieku złożyły przysięgę wojskową, której nigdy nie złamały. "Wyklęte" to opowieść o bohaterkach, ich poświęceniu, odwadze, strachu, o walce za ojczyznę. Ceną tej walki najczęściej były więzienie, tułaczka i późniejsze prześladowania.

Opis (streszczenie): Tuż przed wojną opinię nowoczesnego uzdrowiska w Polsce zyskał Morszyn. Wznoszono tam modernistyczne wille i pensjonaty. Ponieważ uzdrowisko w Morszynie przeżywało okres świetności w latach 20. i 30. XX wieku, kiedy w architekturze dominował styl art - deco, tamtejsze pensjonaty i wille były utrzymane w tym stylu. Wyróżnikiem zdrojowiska Morszyn był smak tamtejszych wód, niespotykany w ówczesnej Polsce. Określano go mianem "szlachetnagorzkość". Najwartościowsze było źródło Bonifacy - solanka nie tylko najsilniejsza w Polsce, ale jednocześnie jedna z najbardziej stężonych wód na świecie. Drugie sławne źródło nazywało się Pod Matką Boską. Do dziś produkuje się wodę źródlaną Morszankę. Witająca gości reklama wielkim krojem liter głosiła: "Powietrze tu nieskazitelne, wolne od kurzu". I to właśnie powietrze było magnesem ściągającym kuracjuszy do maleńkiej stacyjki zdrój. W Polsce furorę zrobiło wówczas porzekadło, którego autorem był nieznany, niestety, dziś z nazwiska starozakonny bankier z Drohobycza, który spacerując po parku zdrojowym z chorowitą żoną, miał jej ciągle przypominać: "dychaj, Salciu, bo to Morszyn". W Morszynie leczono chorych na cukrzycę, przewlekły gościec stawowy, artretyzm, schorzenia jelit i dróg moczowych, nadkwasoty, choroby serca i układu nerwowego. Z Morszynem związana jest też biografia rzeźbiarzaPiotra Wojtowicza. Jeździł tam na krótkie kuracje u schyłku swojego życia, gdy jego organizm trawiony był przez depresję i nasilający się alkoholizm. Tracił przyjaciół i znajomych, którzy odwracali się od niego, aż w końcu został zupełnie sam. Warto przypomnieć tego wybitnego artystę i dramat jego ostatnich dni.

Opis (streszczenie): Reportaż przywołuje z pamięci historii niezwykłe miejsce, z którym związane były losy polskich bohaterów harcerzy Szarych Szeregów. W Górkach Wielkich w Beskidzie Śląskim w końcu lat 30 przy znaczącym wsparciu Wojewody Śląskiego Michała Grażyńskiego powstała stanica ośrodka harcerskiego albo raczej Szkoła Instruktorska. Modernistyczne budynki zaprojektował, nie do końca doceniany dziś, a wart przypomnienia, architekt inżynier Bogdan Laszczka syn rzeźbiarza Konstantego Laszczki profesora krakowskiej ASP. Ośrodkiem Harcerskim, taką bowiem nazwę oficjalnie przyjęła Szkoła Instruktorska w Górkach Wielkich kierował, pomysłodawca jej powołania druh Aleksander Kamiński Kamyk. Swoje ostatnie wakacje spędzili tam Alek, Zośka i Rudy harcerze Szarych Szeregów, bohaterowie książki Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec. Z ośrodkiem związana jest historia setek polskich harcerzy i harcerek