Którędy po sztukę godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Obraz Simona Luttichuysa "Martwa natura z czaszką" jest niezwykłą pochwałą malarstwa, swego rodzaju kalamburem, który w czasach XVII wieku można było odczytać jako triumf sztuki, która potrafi pokazać wszystko. Styl obrazu twórcy mieszkającego w Londynie naśladuje manierę malarzy pracujących w Niderlandach. Rzeczy zwyczajne, poprzez użyte laserunki i srebrno - złocistą poświatę czyni drogocennymi. Pokazany zostaje warsztat pracy i wartość wysiłku intelektualnego malarza, tak naprawdę w sposób symboliczny pracownia z czasów Rembrandta i Jana Lievensa z Leiden w latach 1628 - 1631. W tamtych czasach ten, kto był erudytą, kto czytał książki, oglądał sztuki teatralne i rozumiał, w jaki sposób funkcjonuje poezja, mógł z obrazów wyczytać więcej. Dziś w rozwikłaniu zagadek ukrytych w obrazie z kolekcji Muzeum Narodowego w Gdańsku pomoże Beata Purc.

Opis (streszczenie): Twórcy programu, Anna Zakrzewska i Tomasz Filiks odwiedzają kolejne muzea w Polsce przybliżając ich najcenniejsze zbiory. Każdy odcinek poświęcony pojedynczej pracy zachęca do odwiedzania konkretnych instytucji. W kolejnej, premierowej odsłonie cyklu prezentowane będą dzieła z kolekcji Muzeum Narodowego w Lublinie. W pierwszym odcinku dr Andrzej Frejlich opowiada o Kaplicy świętej Trójcy w Lublinie, będącej jednym z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Polsce i w Europie. Doskonałe zespolenie gotyckiej architektury z bizantyńsko - ruską polichromią wnętrza czyni z niej zabytek unikatowy w skali międzynarodowej.

Opis (streszczenie): Praca Mikoły Ridnyja składa się z dwóch elementów: serii rzeźb zatytułowanej "Platformy", składającej się z pustych, pozbawionych figur postumentów oraz z wideo "Pomnika", dokumentującego proces rozbiórki sowieckiego pomnika robotników w Charkowie w ramach oczyszczania przestrzeni z reliktów przeszłości przed zbliżającymi się igrzyskami Euro 2012. Z jednej strony puste postumenty to swoisty znak czasu w przestrzeni postkomunistycznej: odmowa, strach, bądź po prostu brak bohaterów, którym stawiać dziś można pomniki. Z drugiej zaś pytanie o współczesną alternatywę. Dokumentacja robotników usuwających z postumentu sowieckich bohaterów robotników jest przewrotnym pytaniemo wartość pracy w dzisiejszych społeczeństwach, a jednocześnie komentarzem do sytuacji, kiedy to usuwane monumenty obalonej ideologii robią miejsce dla innych manifestacji o charakterze państwowym. W ten sposób praca Ridnyja jest krytyką zarówno historii i zmieniających się ideałów, jak i pozbawionej tych ideałów współczesności.

Opis (streszczenie): Niepozorny barokowy obraz przyciąga na dłużej wzrok odwiedzających Pałac Ciołka w Krakowie. Namalowanascena zaskakuje. Jezus Chrystus jest na płótnie przedstawiony w bali z winoroślami. Jego krew miesza się z winem, a powstały płyn zbierają aniołowie. Bóg Ojciec, dokręcając śrubę, dociska Chrystusa krzyżem. Tajemnice symboliki obrazu i jego znaczenie w ikonografii kontrreformacyjnej przedstawi Tomasz Zaucha

Opis (streszczenie): Dama z Gronostajem Leonarda da Vinci to najcenniejszy obraz znajdujący się w Polsce. Dziś jest częścią kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie. Kim jest tajemnicza dama i co symbolizuje przedstawione zwierzątko opowie dr Katarzyna Płonka Bałus - kurator Muzeum Czartoryskich Da Vinci i Wilhelm Sasnal, Wit Stwosz i Maria Jarema. O tym jak różnorodne dzieła znajdują się w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie dowiemy się z siódmego sezonu cyklu Którędy po sztukę. Trzydzieści odcinków przygotowywanego programu opowie o wyjątkowych obiektach znajdujących się w jednym z najstarszych krajowych muzeów. 7 października Muzeum będzie obchodziło 140 rocznice powstania z tej okazji opowiemy o pierwszym obrazie, który trafił do jego kolekcji, czyli słynnych Pochodniach Nerona Henryka Siemiradzkiego. Z kolei analiza arcydzieła Leonarda Da Vinci Dama z Gronostajem wpisze się w obchody 500 rocznicy śmierci geniusza renesansu. Wybitni kuratorzy związani z Muzeum odkryją tajemnice również najnowszych nabytków w kolekcji jak obraz Romana Opałki czy Marcina Maciejowskiego.

Opis (streszczenie): Pochodząca z początku XVIII wieku szafa sieniowa jest przykładem mebla gdańskiego. Był to typ mebla późnorenesansowego i barokowego. Charakteryzował się ciężkimi, masywnymi proporcjami i bogatą dekoracją rzeźbiarską. Meble te od stuleci zajmują ważną pozycję wśród artystycznych mebli stylowych. Były częścią wyposażenia dworów i kamienic mieszczańskich. Szafy tego typu umieszczano w sieni, przestrzeni reprezentacyjnej jako ważny wyznacznik statusu społecznego właściciela. O szafie sieniowej i gdańskich meblach na przestrzeni wieków opowie wicedyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Franciszek Skibiński.

Opis (streszczenie): Obraz "Szlachta polska w Gdańsku" Wilhelma Augusta Stryowskiego powstał na początku XIX wieku. Na pozór to tylko malownicza scena z historii Gdańska, miasta pełnego kontrastów, w którym spotykały się ze sobą bogactwo i nędza, pycha i pokora. Jeżeli jednak przyjrzeć mu się dokładniej, to może się okazać, że jest to zapis skomplikowanych polsko - niemieckich stosunków na przestrzeni wieków. Z jednaj strony może być to obraz o wyrazie antypolskim, krytykujący rozrzutność polskiej szlachty, która to miała doprowadzić ją do upadku, z drugiej płótno to może być wyrazem sentymentalizmu niemieckiego malarza, który chętnie podejmował polskie tematy. O niejednoznacznych interpretacjach obrazu opowie dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku Jacek Friedrich.

Opis (streszczenie): Floren Władysława Łokietka to pierwsza polska złota moneta. Jest jednym z najcenniejszych numizmatów polskiego średniowiecza. Zachowany egzemplarz został znaleziony przypadkowo w Bochni w 1847 roku. W 1896 roku Emeryk Hutten - Czapski nabył go w zamian za 4500 złotych reńskich i obraz Jana Matejki. Był to ostatni przed śmiercią zakup kolekcjonera i właściciela okazałego gabinetu monet. Znajduje się dziś w kolekcji Muzeum Narodowego w Krakowie, a dokładnie w jednym z oddziałów Muzeum, które mieści się w dawnym domu Huttena - Czapskiego. O monecie opowie Mateusz Woźniak.

Opis (streszczenie): To piękna okolica, jest tu tyle zachwycających miejsc, które można malować i które chciałbym Ci pokazać! Pisał z Pourville Claude Monet do Alice Hosched, swojej późniejszej żony. Pobyt w Pourville w 1882 r. będzie jednym z wielu, bowiem Monet poświęci Normandii 6 lat swojej twórczości, z tego właśnie czasu pochodzi "Plaża w Pourville" z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu, jedyne dzieło Moneta znajdujące się w publicznych polskich zbiorach. O obrazie i artyście opowie historyk sztuki Martyna Łukasiewicz, kurator Galerii Sztuki Europejskiej Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Opis (streszczenie): Jacob Isaacsz. Swanenburgh pochodził z lejdejskiej, patrycjuszowskiej rodziny. Techniki malarskiej uczył się u swojego ojca, który z kolei był uczniem Fransa Florisa, jednego z najznamienitszych artystów manieryzmu północnoeuropejskiego. Około 1591 roku artysta wyruszył w podróż do Italii. Trasa obejmowała Wenecję, Rzym i Neapol. Właśnie z tym ostatnim ośrodkiem i jego sztuką należy wiązać inspirację dla obrazu "Eneasz i Sybilla w świecie podziemnym (Łódź Charona)". W nurcie niderlandzkiego malarstwa krajobrazowego już pod koniec XVI wieku wyobrażano sobie zaświaty przez pryzmat mitologii i wizyjnych scenografii. Malowano chętnie kuźnie Wulkana, sceny piekielne i podziemne przepełnione widmowymi postaciami wśród pożarów i ciemności. Na początku XVII wieku tego typu przedstawienia należały do ważniejszych tematów malarskich we Flandrii, realizowanych pod wpływem włoskim. W wizji Swanenburgha obserwujemy ciekawe połączenie elementów zaczerpniętych z mitologii i chrześcijańskiej wizji piekła. Wyobrażenie nabiera religijnego i dydaktycznego sensu, będąc zarazem niepowtarzalnym konceptem artysty. O obrazie ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku "Eneasz i Sybilla w świecie podziemnym (Łódź Charona)" opowie Beata Purc.

Opis (streszczenie): Sarkofag z kolekcji Muzeum Narodowego w Poznaniu należy do Iret - hor - iru z ojca Nes - pa - hereda i matki Iret - iru. Ten męski mahoniowy sarkofag w kształcie mumii powstał w Okresie Późnym Starożytnego Egiptu (VIII IV w. przed Chrystusem). Na wieku przebóstwione oblicze zmarłego. Na piersiach znajduje się wielorzędowy naszyjnik usech, dalej postać siedzącej bogini Nut, umieszczona nad wizerunkiem komory grobowej z mumią zmarłego spoczywającą na łożu. O obiekcie i jego znaczeniu, a także o rytuałach pogrzebowych w Starożytnym Egipcie opowie kurator i historyk sztuki, Wojciech Jenerałek.

Opis (streszczenie): 4 października 2019 roku przypada 350. rocznica śmierci najważniejszego holenderskiego malarza "złotego wieku", Rembrandta van Rijn. Artysta, zwany malarzem duszy, jest autorem licznych portretów, w tym prawie 100 autoportretów. Równie ważne w jego twórczości są pejzaże - tych zachowało się jedynie siedem. O jednym z nich - Krajobrazie z miłosiernym samarytaninem znajdującym się w kolekcji książąt Czartoryskich opowie Katarzyna Płonka - Bałus.

Opis (streszczenie): Nagrobek księcia Henryka IV Probusa jest jednym z najcenniejszych obiektów ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu Choć obecnie prezentowany jest w galerii Śląskiej rzeźby kamiennej XIIXVI w. , jeszcze do roku 1944 zdobił prezbiterium górnego kościoła kolegiaty św. Krzyża we Wrocławiu, świątyni ufundowanej zresztą przez samego księcia Henryka IV. Dzieło to szczęśliwie przetrwało wojnę. W roku 1944, podobnie jak wiele innych bezcennych zabytków, sarkofag postanowiono ewakuować w tym celu rozłożono go na części i przewieziono do kościoła parafialnego w Wierzbnej koło Świdnicy. Tam, w 1946 roku został odnaleziony i wkrótce ponownie przewieziony do Wrocławia. O niesamowitym zabytku opowie Agata Stasińska z Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Opis (streszczenie): O pracach Edwarda Dwurnika, zgromadzonych w kolekcji MOCAK - u, opowiada Stanisław Ruksza.

Opis (streszczenie): Prace Aliny Szapocznikow w kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej pochodzą z eksperymentalnego okresu jejtwórczości; formalnemu nowatorstwu towarzyszy tu nowe ujęcie kwestii ciała i jego reprezentacji. Szapocznikowdotyka traumatycznych wątków pamięci Holokaustu, choroby, ograniczeń i słabości ciała, a jednocześnie przez jej twórczość przemawia niezwykła afirmacja życia oraz nieposkromiona siła kobiecej ekspresji. Przykładem bardzo świadomego i indywidualnego języka artystycznego jest rzeźba Pierś iluminowana. Ta lampa udaje przedmiotcodziennego użytku, a jednocześnie ma niezwykle złożoną formę i charakter: na długiej, smukłej łodydze otwiera się kwiat złożony z odlewów piersi i ust ucieleśnienie kobiecej seksualności.

Opis (streszczenie): W 1918 roku do Muzeum Narodowego w Gdańsku trafił zbiór haftów Marii Schumann. Była to donacja familii Schumannów, którzy w ten sposób chcieli zachować pamięć o wybitnej przodkini, jaką była Maria. Rodzina Schumanów przeprowadziła bardzo dogłębne badania archiwalne, dzięki czemu wiemy dziś więcej o tej fascynującej artystce. Początkowo jej zachowana spuścizna to siedem obrazków i wielki obrus. Druga Wojna Światowa zweryfikowała niestety ilość tych zabytków i w tej chwili w zbiorach muzeum jest pięć haftowanych obrazków. Szukając malarskich źródeł do tych haftów, widać wyraźnie wzory malarstwa niderlandzkiego i włoskiego. W Gdańsku patrycjusze mieli zwyczaj kolekcjonować dzieła sztuk i prawdopodobnie Maria, widząc oryginalne płótna, przeniosła je na miniaturowe obrazy haftowane. Dzięki temu mamy wgląd przynajmniej w niektóre dzieła sztuki, jakie w nowożytnym Gdańsku cieszyły gdański patrycjat.

Opis (streszczenie): Jan Steen, słynny holenderski malarz obrazów rodzajowych o zabarwieniu satyrycznym i moralizatorskim, stworzył w tym kameralnym dziele wykwintną kompozycję z niejednoznacznym przesłaniem treściowym. Widz wprowadzony jest do wnętrza mieszczańskiego domu, by uczestniczyć w scenie, która na pozór ukazuje wizytę obnośnego handlarza oferującego kupno drobiazgów z otwartej na stole skrzynki. Kluczem do interpretacji sceny jest tu jednak napis na zawieszonym u sklepienia świeczniku: Dat ghy sockt, sock ick me (To, czego on szuka, szukam również i ja). Jest to cytat z poematu amsterdamskiego poety Gerbranda Adriaensza Bredera (1584 - 1618) "Boertigh Liedtboek", w którym słowa te wypowiada młoda dziewczyna, wybierając zamiast starego, choć bogatego zalotnika, młodego chłopca.

Opis (streszczenie): "Pejzaż w zieleni z czerwonymi elementami" to dzieło Paula Klee, które wymyka się jednoznacznemu podziałowi na sztukę figuratywną i abstrakcję. Jest to gwasz namalowany na papierze w 1922 roku, który stanowi świadectwo poszukiwań formalnych artysty i badania stosunku form geometrycznych i rytmiczność użytych barw. Podobnie jak wielu innych twórców tego okresu, artysta zrywa z tradycyjnym, charakterystycznym jeszcze dla XIX wieku nurtem akademickim. Odwołuje się natomiast do emocji, intuicji i wrażliwości widza, oczekując od niego pełni zaangażowania. Choć w nazistowskich Niemczech sztuka Klee została uznana za zdegenerowaną, a jego prace usuwano z muzeów, to proceder ten ominął Muzeum Miejskie w Gdańsku i dzieło udało się ocalić. O wyjątkowym pejzażu Paula Klee opowie Maja Mociewicz z Muzeum Narodowego w Gdańsku.

Opis (streszczenie): Prezentacja kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi, jednej z najważniejszych i najstarszych kolekcji sztuki nowoczesnej w Europie. Przewodnikami po świecie obrazów, instalacji, filmów wideo i rzeźb są najbardziej uznani krytycy sztuki, którzy w przystępny sposób pokazują widzom jak rozumieć dzieła sztuki współczesnej, opowiadają o technice, w której powstały, o kontekście historyczno - politycznym, tłumaczą na czym polega wyjątkowość poszczególnych artystów.

Opis (streszczenie): "To jest film o przypominaniu sobie." Tymi słowami Artur Żmijewski skomentował zrealizowane przez siebie w 2003 r. dokumentalne wideo "Nasz śpiewnik'. Jego bohaterowie to starzy Żydzi polskiego pochodzenia, dla których po traumatycznych przeżyciach II wojny światowej nową ojczyzną stał się Izrael. Język polski był niegdyś ich pierwszym językiem, z Polską wiąże się ich dzieciństwo i młodość - czas, do którego podchodzą z sentymentem i wzruszeniem, a który nierzadko jest wypierany z emigracyjnej świadomości. Artysta poprosił ich o zaśpiewanie, przypomnienie sobie polskich piosenek z tamtych lat. Niektórzy z oporem, inni z satysfakcją, choć nie bez trudu wydobywali z pamięci melodie, fragmenty zwrotek i pogubione słowa przedwojennych szlagierów, hymnu narodowego, pieśni patriotycznych, a nawet katolickich pieśni religijnych.

Opis (streszczenie): Najwcześniejszy związany z rodzimym mecenatem i zachowany w polskich zbiorach renesansowy obraz batalistyczny, stanowi rzadkość także w skali europejskiej. Malowidło w sposób unikalny łączy monumentalny format i epicką narrację (ponad tysiąc postaci) z maestrią opracowania kompozycji ilustrującej niemal współczesny dziełu temat bitewny. Obraz przedstawia jedno z największych starć zbrojnych XVI - wiecznej Europy: bitwę pod Orszą, stoczoną dnia 8 września 1514 r. i stanowiącą kulminacyjny moment w dziesięcioletniej wojnie Rzeczypospolitej z Wielkim Księstwem Moskiewskim. W zakolu Dniepru w pobliżu twierdzy Orsza siły polsko - litewskie liczące około 35 tysięcy jazdy, piechoty i artylerii pod dowództwem hetmana Konstantego Ostrogskiego pokonały wówczas ponad dwukrotnie większe wojska moskiewskie.