W kotle historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Wielki wojennik - pisałby o Jerzym Sebastianie Lubomirskim Sienkiewicz, gdyby jedynemu magnatowi, który nie przysiągł wierności Szwedom, poświęcił więcej uwagi. Hetman polny koronny, mimo wielkich zasług dla kraju, był postacią zbyt samodzielną jak dla słabego Jana Kazimierza. Historia jak z serialu: król i królowa postanawiają zabić hetmana, ten nie ma na to ochoty i powstaje przeciwko monarsze. Jan Kazimierz i francuska ekspozytura w Polsce wysyłają przeciw hetmanowi skuszonego urzędem ambitnego Jana Sobieskiego. Pod Mątwami Lubomirski rozbija w puch armię królewską, Sobieski popełnia błąd za błędem i omal nie traci życia. Zderzenie oręża, tak się składa, jest także zderzeniem pierwszych stołów Rzeczypospolitej - Lubomirskich i Wazów. Menu z II połowy XVII wieku.

Opis (streszczenie): 1 października 1608 roku w Jamestown w Wirginii wylądowało pięciu Polaków - osadników. Przybyli tu rok po założeniu Jamestown, pierwszej stałej osady angielskich kolonistów w Ameryce Północnej. To pięciu polskich rzemieślników wybudowało pierwszy zakład przemysłowy w Jamestown, Co mogli jeść nasi rodacy i inni koloniści z Jamestown na początku XVII wieku? O tym w programie Łukasza Modelskiego.

Opis (streszczenie): Niezwykły eksperyment pedagogiczny (ale i snobistyczna szkoła dla elity), jakim było Liceum Krzemienieckie, był nowoczesny pod każdym względem. Także w dziedzinie tzw. zbiorowego żywienia. Licealna stołówka musiała być ważnym elementem projektu, skoro dyrektor Tadeusz Czacki osobiście i szczegółowo opisywał jej codzienne menu. Ugotujemy, jak każe zwierzchność szkolna.

Opis (streszczenie): We wrześniu 1828 roku w warszawskiej winnicy rządowej butelkowano pierwsze wina. Za tym projektem stał minister skarbu Królestwa Polskiego Franciszek Ksawery Drucki - Lubecki. Jest to jedna z tych postaci w historii Polski, które trudno jednoznacznie ocenić. W grudniu 1830 roku wraz z posłem Janem Jezierskim pojechał do cara Mikołaja I, któremu przedłożył petycję wzywającą do przestrzegania konstytucji Królestwa i wycofania wojsk rosyjskich z kraju. Jako Minister Skarbu upłynnił, znajdujące się w tragicznym stanie, finanse Królestwa Polskiego. Bezwzględnie ściągał podatki, nawet takie, które powinny być zapłacone jużwiele lat wstecz, co nie przyniosło mu sympatii wśród mieszkańców Królestwa. Rozpoczął budowę Kanału Augustowskiego, wydał decyzję o budowie warzelni soli w Ciechocinku, położył podwaliny pod przemysł włókienniczy w Łodzi. Zmodernizował zacofane technicznie Zagłębie Dąbrowskie i Staropolskie. To z jego inicjatywy powstał Bank Polski i Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, finansujące rozwój rolnictwa. Był zagorzałym zwolennikiem ugody z Rosją. To księciu zawdzięczamy pierwszy, wspierany przez państwo projekt polskiej winnicy. W 1823 Ludwik Leraud, ogrodnik warszawskiego Ogrodu Botanicznego założył winnicę rządową. Już w 1828 roku z zebranych winogron, białych i czerwonych odmian sprowadzonych znad Mozeli, wytłoczono pierwsze wino, co było wydarzeniem na tyle niezwykłym, że odnotowano je w ówczesnej prasie. Winnica rządowa była częścią szerszego planu propagowania uprawy winorośli w Polsce, realizowanego przez ówczesnego ministra spraw wewnętrznych i policji Królestwa Polskiego, Tadeusza hr. Mostowskiego do spółki z ministrem Druckim - Lubeckim. Jak można było wykorzystać wino? O tym w programie Łukasza Modelskiego.

Opis (streszczenie): Śląsk końca XIII wieku. Książę wrocławski Henryk IV Probus jest władcą prawdziwie europejskim. Zna języki, świetnie radzi sobie na turniejach, ma możnych przyjaciół na innych dworach, układa poezję, a najpewniej także sam ją śpiewa. Pokonawszy Łokietka, zasiada na tronie krakowskim. Ambicja pcha go po koronę nieistniejącego Królestwa Polskiego. Miałby wielkie szanse ją zdobyć, gdyby nie nagła śmierć. Kronikarze piszą o otruciu. Dlatego zachowując ostrożność, przygotujemy najbogatsze dania końca XIII wieku.

Opis (streszczenie): Założona w 1825 roku kawiarnia była z początku miejscem rozrywki, potem klubem dyskusyjnym, wreszcie gniazdem rewolucji. Pod przywództwem Joachima Lelewela zbierali się tu młodzi i zbuntowani: Maurycy Mochnacki, Fryderyk Chopin, Seweryn Goszczyński, Ludwik Nabielak czy Piotr Wysocki, którzy przemawiali pod miniaturką gilotyny. Kawiarnię zamknęły władze powstańcze. Za radykalizm i wzywanie do samosądów. Nim to nastąpiło, coś jednak musiano tam podawać. Przyglądamy się kawiarnianym daniom z epoki.

Opis (streszczenie): Zjednoczone armie - koronna, litewska i kozacka przerwały marsz na zachód armii osmańskiej. Jedna z największych bitew XVII wieku zaangażowała blisko 200 tysięcy uczestników. Choć bitwa była bardzo długa, trwała ponad miesiąc, wojna dzięki niej była krótka. Co mogli jeść w Chocimiu oblegani, a pod Chocimiem oblegający?

Opis (streszczenie): Uwielbiany przez warszawian pamiętających jego rolę w wojnie z bolszewikami, generał Charles de Gaulle zawitał nad Wisłę w 1967 r. On był kończącym służbę prezydentem ze spadającym poparciem, Polska była satelickim krajem Sowietów w nowych granicach, a jego władze potrzebowały dyplomatycznego wzmocnienia, Polacy zaś chcieli zobaczyć jakiegoś prawdziwego męża stanu. Ta wizyta wszystkim była na rękę. Nie zardzewiała stara polska miłość do de Gaulle’a, ani miłość de Gaulle’a do pączków od Bliklego.

Opis (streszczenie): Awanturnik, łowca przygód i mistrz autokreacji. A ponadto poliglota, kawalerzysta i orientalista. Wacław Rzewuski podbił serca Beduinów i naprawdę został emirem. Po powrocie na Podole hodował konie arabskie, jadał i nosił się na arabską modłę, a do powstania listopadowego podobno ruszył w turbanie. Gotujemy dania z podróży na Wschód.

Opis (streszczenie): Być może, gdyby nie Płowce, nie byłoby Grunwaldu. Okazało się, że Krzyżaków daje się pokonać w polu, nie tylko podczas wojny szarpanej. Dla tych ostatnich również był to wstrząs. Wycofali się do Torunia, by jak mieli w zwyczaju korzystać z najlepszych dokonań ówczesnej kuchni. Słynęli zarówno z odległych importów, jak i toruńskiego wina. Przy okazji Płowców spotkanie z kuchnią wykwintną XIV wieku.

Opis (streszczenie): 17 października 1973 roku na Stadionie Wembley w Londynie reprezentacja Polski zremisowała w meczu eliminacyjnym do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej z drużyną Anglii 1:1. Tym samym awansowała do rozgrywanego w 1974 roku turnieju finałowego Mistrzostw Świata. Później trener Kazimierz Górski podkreślał, że mecz na Wembley był jednym z najważniejszychw dziejach polskiego futbolu. Podczas Mistrzostw Świata w 1974 roku w RFN i Berlinie Zachodnim reprezentacja Polski była jedną z największych niespodzianek. Ostatecznie zajęła w turnieju trzecie miejsce, po RFN i Holandii. Jakie śniadanie przygotował dla grających na Wembley zawodników specjalnie przywieziony kucharz z Polski? O tym w programie Łukasza Modelskiego.

Opis (streszczenie): Staranna reżyseria, niewyobrażalny przepych, niekończące się zmiany strojów, zupełnie nowy ceremoniał. Zarówno wyścig Augusta II po koronę, jak i oprawa koronacji nie miały precedensu. Dzięki świadectwom oniemiałych kronikarzy, wiemy o uroczystościach wszystko - od barw, kolejnych zmian strojów po menu uczty królewskiej i ogólnodostępnego poczęstunku dla gawiedzi. Wykwintne cukry i faszerowane mięsa.

Opis (streszczenie): Zarówno współczesny wydarzeniom Thietmar z Merseburga, jak i piszący później Anonim zwany Gallem są zgodni co do tego, że Bolesław Chrobry przyjął Ottona III co najmniej po królewsku. Wspaniałości przygotowane przez księcia na cześć cesarza podobno nie miały sobie równych. Żaden z kronikarzy jednak nie uznał za stosowne opisać menu cesarsko - książęcych uczt. Czy górę wziął trwający właśnie Wielki Post, czy dworski ceremoniał? Jak mogła wyglądać dyplomacja kulinarna w roku 1000? Szukamy możliwych dań przy niedostatku źródeł.

Opis (streszczenie): Wynalazek lampy naftowej zmienił Europę. Galicyjski farmaceuta rozświetlił domy, ulice i sale operacyjne. A to był tylko początek naftowego imperium Ignacego Łukasiewicza, budowniczego pierwszych na świecie kopalni i rafinerii ropy naftowej i mentora amerykańskich nafciarzy. Między kuchnią galicyjską a amerykańską.

Opis (streszczenie): Miasto zawieszone między triumfalnymi zwycięstwami nad Rosją, starym porządkiem reprezentowanym przez biernego króla nieopuszczającego zamku, a prawdziwie rewolucyjnym wrzeniem. Szubienice na ulicach to warszawska odpowiedź na paryską gilotynę, a lud chce decydować sam. Insurekcja Warszawska, najbardziej spektakularne zwycięstwo Powstania Kościuszkowskiego, miała twarz szewca Jana Kilińskiego. Kuchnia rozpięta między starym a nowym porządkiem.

Opis (streszczenie): Władysław Jagiełło najwyraźniej musiał odreagować narzucone mu małżeństwo z Anną Cylejską. Po śmierci królowej, wbrew radom, obyczajowi i złym językom żeni się z kobietą, którą najpewniej od dawna kochał. Nie dość, że żona nierówna mu stanem, to jeszcze z reputacją łowczyni przygód. Skromny ślub na prowincji i niezbyt zapewne wystawne wesele w zamku przyjaciela. Co można było zjeść na weselnej uczcie?

Opis (streszczenie): To powieści przyniosły Sienkiewiczowi Nobla, ale nie byłoby ich, gdyby nie reportaże. Oferty powieści w odcinkach pisanych do warszawskich gazet, zapewne nie pojawiłyby się, gdyby nie fascynująca publiczność afrykańska podróż autora. I w Afryce, i w Ameryce Sienkiewicz uprawiał niestarzejącą się literaturę faktu. Jako uważny reporter, nie zapominał też o lokalnej kuchni.

Opis (streszczenie): W 1454 roku toruńscy mieszczanie i członkowie Związku Pruskiego wypowiedzieli posłuszeństwo wielkiemu mistrzowi. Wcześniej, po latach suplik i apeli do władz krzyżackich, torunianie wzięli sprawy w swoje ręce i wynegocjowali z polskim królem warunki przyłączenia Torunia do Korony. Powstanie kompletnie zaskoczyło Krzyżaków i zakończyło się sukcesem. Jego bezpośrednim następstwem była wojna trzynastoletnia, zakończona korzystnym dla Korony pokojem. Gotujemy po krzyżacku i po pałucku.

Opis (streszczenie): Mit Dzikiego Zachodu jako ziemi nowych perspektyw przyciągał nie tylko Amerykanów. Teksas był ulubionym celem emigracji Polaków z Górnego Śląska. W XIX wieku, na pograniczu amerykańsko - meksykańskim, zakładali osady, które istnieją do dziś. I czasy, i okolica, i przybysze do spokojnych nie należeli. Mimo świętych patronek śląskich miast w Ameryce, trudno mówić tam o świętym spokoju. Dania śląskie i z kuchni pogranicza.

Opis (streszczenie): "Nic nowego" zwykło się skrótowo mówić o dokumencie uchwalonym w Radomiu w 1505 roku. Tymczasem sam akt prawny, całkowicie niemal ograniczający władzę królewską i dopuszczający do podejmowania decyzji Izbę Poselską, nie tylko Senat, był przełomowy. Włączony do tzw. Statutu Łaskiego wszedł w skład pierwszej polskiej konstytucji. W programie kuchnia dla senatorów i szlachciców mniej zamożnych.

Opis (streszczenie): W roku 1645 w toruńskim ratuszu zorganizowano "Colloquium charitativum", czyli "pełną miłości rozmowę" pomiędzy teologami luterańskimi, kalwińskimi i katolickimi. Sympozjum, podzielone na 36 sesji, miało służyć dyskusji ekumenicznej, przede wszystkim jednak - utrzymaniu pokoju religijnego w Rzeczpospolitej. Spotkanie poparli król i prymas, miało ono znaczenie porównywalne z wcześniejszą o niemal 70 lat konfederacją warszawską, a państwo polsko - litewskie uniknęło wojen religijnych rozlewających się po Europie. Modna kuchnia międzynarodowa i kuchnia lokalna o protestanckich korzeniach.

Opis (streszczenie): W 1920 roku Polska powróciła nad Bałtyk. Wybrzeże i Kaszuby tak zafascynowały generała Hallera (i kilku innych dostojników), że niemal natychmiast po ceremonii zaślubin z morzem, nabyli nad Bałtykiem nieruchomości. Co jadano we Władysławowie, zanim wyrosły tam smażalnie? Szukamy klasycznych kaszubskich przepisów.

Opis (streszczenie): 21 marca 1522 roku Mikołaj Kopernik na Sejmiku Generalnym Prus Królewskich wygłosił traktat o monecie. Chodziło o unifikację systemu monetarnego Prus Królewskich i Korony. Przy okazji najsłynniejszy polski ekonomista stworzył jedno z praw do dziś obowiązujących w tej dziedzinie nauki. Kuchnia kujawska i krzyżacka.

Opis (streszczenie): W 1933 roku na skutek melioracji obniżył się poziom wody w Jeziorze Biskupińskim. Spod tafli wody wychynęły regularne drewniane kształty. Tak rozpoczęła się największa przygoda polskiej archeologii pradziejowej i najważniejszy poligon archeologiczny międzywojnia. Biskupin badano w czasie II wojny, w PRL, bada się dziś. Tajemnicza osada kultury łużyckiej wciąż odsłania tajemnice, między innymi kulinarne. Próbujemy rekonstruować pradziejową kuchnię.

Opis (streszczenie): W 1694 roku pod Hodowem spotkały się wojska polskie i tureckie. Bitwa zakończyła się wygraną strony polskiej, dzięki skutecznej obronie husarii, pomimo stosunku sił wynoszącego w przybliżeniu 100:1. Około 40 tys. Tatarów stanęło przeciwko 400 Polakom. Ze względu na proporcje sił, przez wielu bitwa ta nazywana jest polskimi Termopilami. Oddziały Zahorowskiego i Tyszkowskiego zetknęły się ze strażą przednią liczącą około 500 - 600 jeźdźców, wówczas do niewoli miał trafić dowodzący jednym z oddziałów, Tyszkowski. Orientując się w sytuacji, Polacy cofnęli się do Hodowa, gdzie mogli liczyć na skuteczną obronę. Chłopi we wsi często odwiedzanej przez zagony tatarskie mieli przygotowane środki do obrony - kobylice, a oprócz tego użyto jako osłony płotów, dylów, stołów, drzwi czy nawet beczek z chłopskich chałup. Innym atutem Hodowa było to, że z jednej strony znajdował się staw, co ograniczało pole ruchu atakujących. Łukasz Modelski zaprasza na spotkanie z kuchnią obozu wojskowego z XVII wieku.

Opis (streszczenie): 31 maja 1906 roku miał miejsce zamach na króla Hiszpanii Alfonsa XIII. Jak informowała prasa, w chwili gdy przejeżdżał powóz wiozący króla i królową, ręka przestępcy rzuciła bombę z dynamitem. Król, gdy bomba wybuchła, spowijając samochód dymem i krwawym pyłem, objął i ucałował młodą pannę młodą, w sposób żywiołowy i naturalny. To, co jest smutne, co jest bolesne, co sprawia, że wszyscy uczciwi ludzie drżą z przerażenia i oburzenia, to rzesze ofiar, które padły na Calle Mayor pod wpływem ogromnego impulsu, jakim była śmiertelna eksplozja. Wiele kobiet bez mężów, wiele dzieci bez ojców, wiele domów pogrążonych w żałobie? Jest to dzieło tej nikczemnej rasy zwyrodnialców, którzy żyją dla nienawiści, dla kłamliwych teorii, które rzekomo opierają się na miłości; tego tłumu szaleńców, którzy każą myśleć o krwawych eksterminacjach. Alfons XIII z zamachu bombowego wyszedł bez szwanku. Jest bardzo prawdopodobne, że życie ocaliła mu specjalna kamizelka, którą dwór w Madrycie zakupił od polskiego wynalazcy Jana Szczepanika. W dowód wdzięczności za ochronę królewskiego życia został on odznaczony orderem Izabeli Katolickiej. Nie było to znów takie dziwne, bo Szczepanik był niezwykle znanym na świecie wynalazcą. Wspominając triumf Szczepanika, Łukasz Modelski ugotuje po madrycku i po galicyjsku.

Opis (streszczenie): Październik ’56 przynosi Polakom poluzowanie stalinowskiego uścisku. "Wiesław" oględnie zapowiada wycofanie Armii Czerwonej spod Warszawy. Zaczynają się amnestie. Ale to jednak PRL, podstawowe produkty nadal są przedmiotem pożądania. Autorzy programu wraz z Leopoldem Tyrmandem podążamy tropem dań ze schabu.

Opis (streszczenie): Kardynał Aldobrandini jako nuncjusz apostolski w Rzeczpospolitej bardzo się Polsce przysłużył. Nieufni początkowo Polacy, bardzo szybko zaufali przyszłemu papieżowi. Sympatia musiała być wzajemna, bo piwo z Warki stało się bohaterem słynnej na świecie anegdoty o papieskich pragnieniach. Badamy jak było naprawdę i uprawiamy kuchnię papieską końca XVI wieku.

Opis (streszczenie): 27 kwietnia 1792 r. w Petersburgu zawiązana została konfederacja przeciwko Konstytucji 3 maja. Jednak dla zachowania pozorów ogłoszono ją 19 maja 1792 r. w przygranicznym mieście Targowica. Dzień wcześniej granice Rzeczypospolitej przekroczyła licząca prawie 100 tys. żołnierzy armia rosyjska. Wojska Katarzyny II wkroczyły do Polski pod hasłami "obrony zagrożonej wolności" i "przyjacielskiej sąsiedzkiej pomocy". Rozpoczęła się wojna w obronie Konstytucji. Jedna z bitew rozegrała się 18 czerwca pod Zieleńcami. Oddziałami koronnymi dowodził królewski bratanek książę Józef Poniatowski, zwany Pepi. Jednym z dowódców był także Tadeusz Kościuszko. To po tej zwycięskiej batalii, za męstwo okazane na polu walki, król Stanisław August Poniatowski po raz pierwszy uhonorował żołnierzy orderem z dewizą "Cnocie wojennej", czyli "Virtuti Militari". Pierwszym nagrodzonym był książę Józef Poniatowski. Bitwa pod Zieleńcami była niewątpliwie ważnym zwycięstwem w historii nie tylko tej wojny. "Od czasów Jana III oto jest pierwsza wstępna bitwa, którą wygrali Polacy bez niczyjej pomocy" - napisał w liście król do swojego bratanka. Jednakże zaproszony do obozu zwycięzców król wymówił się od podróży następującymi słowami: "Czyliż będę miał w obozie wygodę i kuchnię przyzwoitą? Jaką kuchnię preferował książę Pepi? Podobno codziennie jadał szpinak. Co jeszcze gościło na stołach tego wytrawnego żołnierza?

Opis (streszczenie): 7 kwietnia 1656 roku doszło do przełomu. Pod Warką miała miejsce pierwsza zwycięska bitwa ze Szwedami podczas Potopu. Bitwa, opisana w powieści Sienkiewicza, była pokazem współpracy genialnych strategów - Jerzego Lubomirskiego i Stefana Czarnieckiego. Fortele, szybkie marsze, trzy szarże husarii i całkowite zwycięstwo w zaledwie dwie godziny. Nowoczesna artyleria i piechota nadal nie dawały rady polskiej jeździe. Gotujemy po szwedzku i po mazowiecku.

Opis (streszczenie): Zanim w mazowieckim Czersku pojawiła się królowa Bona, nim panował w nim książę Trojden, zamek był jedną z siedzib ambitnego Konrada Mazowieckiego. Ale to już wiek XIII. Prawdziwie elektryzujące teorie dotyczące Czerska opiewają na przełom stuleci XI i XII. Czy olbrzymi szkielet tajemniczego możnowładcy odkryty w zamku w roku 1968 może należeć do syna króla Haralda Godwinsona? Czy odnaleziony w Czersku wojownik to angielski królewicz pozbawiony dziedzictwa przez Wilhelma Zdobywcę? Wraz z naukowcami badamy losy komesa Magnusa i - jak w Anglii - gotujemy z (mazowieckich) jabłek.

Opis (streszczenie): Dobra arcybiskupów gnieźnieńskich w Żninie były czymś w rodzaju specjalnej strefy ekonomicznej. Nic dziwnego, że korzystając ze specjalnych przywilejów, rozwijały się szybko. Właściciele byli zachwyceni. To Żnin uchodził w średniowieczu za stolicę polskiego piwowarstwa, w której rywalizowały zakłady świeckie i zakonne. Tam również, jak zaświadcza jeden z prymasów, pieczono najlepszy chleb na świecie. Staramy się tym zachwytom dorównać.

Opis (streszczenie): 4 lipca 1610 roku pod Kłuszynem - podczas toczącej się od 1609 do 1618 roku wojny polsko - rosyjskiej - doszło do starcia pomiędzy liczącymi około 7 tys. żołnierzy oddziałami polskimi, dowodzonymi przez hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego, a armią moskiewską pod dowództwem kniazia Dymitra Szujskiego, oraz szwedzkimi posiłkami dowodzonymi przez Jakuba Pontussona De la Gardie. Siły sprzymierzone liczyły około 35 tys. ludzi. Zwycięska bitwa otworzyła hetmanowi Żółkiewskiemu drogę do zajęcia Moskwy. W obliczu klęski bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i złożyli przysięgę na wierność królewiczowi Władysławowi, synowi Zygmunta III Wazy. Bitwa pod Kłuszynem to jedno z największych polskich zwycięstw militarnych. Co jadano w okolicy bitwy pod Kłuszynem? O tym opowiada Łukasz Modelski.

Opis (streszczenie): 6 października 1674 roku w Krakowie wydany został zbiór utworów Wespazjana Kochowskiego zatytułowany "Niepróżnującepróżnowanie". To kilkaset utworów, podzielonych na cztery księgi liryków, jedną księgę epod i dwie księgi epigramatów. Zabłysnął w nim bogactwem tematów, uczuć, środków stylistycznych i form wersyfikacyjnych. Zagrzewał rodaków do walki, chwalił życie na wsi i swoje rodzinne strony. Dziękował za opiekę niebiosom, ale również żartował z codziennego życia. Delektując się poezją Kochowskiego, warto też przypomnieć, co wówczas się jadało. O tym w programie Łukasza Modelskiego.