Reportaże kresowe godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Położony nieopodal Tarnopola Chodaczków Wielki swoją historią sięga 1758 roku. Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego z 1880 roku donosi, że Chodaczków to wieś leżąca nad potokiem mającym źródła na polach chodaczkowskich a wpadającym do Seretu, oddalona o jedną i pół mili na południowy zachód od Tarnopola w okolicy bardzo urodzajnej ale bezleśnej. Rzymokatolików jest tu 1527, 140 grekokatolików i 21 izraelitów. Roku 1879 w dzień srebrnego wesela Franciszka Józefa położono tu kamień węgielny pod budowę kościoła rzymskokatolickiego. W Chodaczkowie urodził się biskup ekonomista Hieronim Strojnowski. Osada prawie wyłącznie przez mazurów zamieszkała. Przechodzi tu droga krajowa brzeżańsko - tarnopolska. Gospodarstwo przy dużej od dawna istniejącej gorzelni poprawne, liczy się do lepszych na galicyjskim Podolu; włościanie odznaczają się również porządnymi gospodarstwami i takiem że prowadzeniem się. W tej wsi jest szkoła 2 - klasowa i kasa pożyczkowa z funduszem zakładowym 348 złotych. Właściciel większości posiadłości Kazimierz i Karolina Szeliscy. Chodaczków przez dłuższy czas należał do parafii w Nastasowie. Dopiero w 1879 r. położono tu kamień węgielny pod budowę kościoła. Powstała murowana świątynia, konsekrowana w 1890 r. i rozbudowana w 1900 r. Kościół został zniszczony w czasie I wojny światowej. Wzniesiono tymczasową, drewnianą kaplicę. W latach 20. XX w. wieś decyduje się na budowę nowej świątyni, którą ukończono w 1934 r. Kościół stanął w innym miejscu, niż stary. Autorem projektu był Tadeusz Schneider. Po wojnie w kościele była szkoła dla traktorzystów, skład ziarna i nawozów mineralnych.

Opis (streszczenie): Ta wybudowana w 1530 r. u stóp zamku niewielka świątynia o grubych murach to jedna z najstarszych cerkwi na Wołyniu. Na sąsiadującym z nią cmentarzu zachowały się nagrobki Michała Wiśniowieckiego i Reginy z Mohyłów, rodziców najsławniejszego z Wiśniowieckich, kniazia Jaremy.

Opis (streszczenie): Tarnopol został założony przez hetmana Jana Amora Tarnowskiego w 1540 roku. Tarnowski wzniósł zamek, mający bronić Podole przed najazdami Tatarów i Wołochów, a w okresie późniejszym także Turków i Kozaków. Do czasu I rozbioru Rzeczypospolitej Tarnopol pozostawał w granicach Korony Polskiej, po czym został wcielony do monarchii Habsburgów. W latach 1809 - 1815 znajdował się w granicach Imperium Rosyjskiego, następnie w Cesarstwie Austrii. W okresie międzywojennym Tarnopol był siedzibą województwa. Odbudował się ze zniszczeń wojennych, a w kolejnych latach nastąpiła rozbudowa miasta. W 1939 r. liczył 40 tysięcy mieszkańców: 40% Żydów, 40% Polaków, 20% Ukraińców. Po agresji ZSRR na Polskę 17 września 1939 okupowany przez Armię Czerwoną. Po ataku III Rzeszy na ZSRR od czerwca 1941 do 1944 pod okupacją III Rzeszy (od 1 sierpnia 1941 w Generalnym Gubernatorstwie). W kwietniu 1944 ponownie okupowany przez Armię Czerwoną. Tereny te po 1945 r. zostały odebrane Polsce i na mocy porozumień jałtańskich włączone do ZSRS. Ziemia tarnopolska była świadkiem dramatycznych wydarzeń dla Narodu polskiego. Pierwsza okupacja sowiecka przyniosła represje, aresztowania i wywózki, okupacja niemiecka - zbrodnie hitlerowskie, Holocaust i ludobójczą politykę OUN - UPA. W końcu po ponownym wkroczeniu Sowietów Polacy, w ramach celowej depolonizacji Kresów Wschodnich RP, musieli porzucić swoją ziemię i domy, byli przymusowo wysiedlani lub zmuszani do ucieczki. Jest to tym bardziej wstrząsające, gdy uświadomimy sobie, że do języka polskiego jako ojczystego przyznawała się prawie połowa ludności przedwojennego województwa tarnopolskiego. Ci Polacy, którzy pozostali w Tarnopolu od końca lat 80 - tych XX wieku zaczęli potykać się w Towarzystwie Kultury Polskiej. Od kilku lat Stowarzyszenie formalinie nosi znawcę Polskiego Centrum Kultury i Edukacji im. prof. Mieczysława Krąpca. Profesor i wieloletni rektor KUL urodził się w położonej nieopodal Tarnopola Berezowicy Małej. Głównym celem działania stowarzyszenia jest integracja lokalnej Polonii oraz wspieranie osób mających polskie korzenie w ich dążeniu do lepszego poznania kraju ich przodków. Dbają też o miejsca pochówku swoich przodków i tych, którzy stracili życie podczas masowych mordów z czasów II wojny światowej. Tylko w rejonie Tarnopola - w Stadnicy pod koniec 1943 r. 25 osób utopiono w studni, w listopadzie tr. w Plebanówce porąbano siekierami 11 mężczyzn. W nocy z 23 na 24 lutego 1944 r. Berezowicy Małej brutalnie zamordowano 131 osób, w tym 40 związanych ludzi spalono żywcem. W ten sam sposób także w lutym 1945 r. uśmiercono 45 osób w Zazdrości. Do rangi symbolu urosła zbrodnia w Hucie Pieniackiej wykonana przez ukraińskie oddziały 14. Dywizji Grenadierów SS "Galizen" i UPA - 28 lutego 1944 r. śmierć poniosło ok. 850 Polaków. Polacy zasiadali właśnie do wigilijnej kolacji, gdy za oknami zaczęła jaśnieć łuna pożarów. Napastnicy pojawili się nagle i zaskoczyli swoje ofiary. Krzyki przerażenia i odgłosy wystrzałów momentalnie rozległy się w całej wsi. Ihrowica - tam w przeddzień Bożego Narodzenia 1944 r. brutalnych mordów dokonała Ukraińska Powstańcza Armia.

Opis (streszczenie): Kiwerce - miasteczko na Wołyniu, duży węzeł kolejowy pod Łuckiem - było miejscem urodzenia dwojga wybitnych pisarzy: Gabrieli Zapolskiej, autorki powieści i dramatów oraz Zbigniewa Załuskiego - znakomitego publicysty. W czasie niemieckiej okupacji w Kiwercach stacjonował duży oddział ochrony węzła kolejowego. Dzięki temu mieszkający tam Polacy czuli się względnie bezpiecznie, gdyż banderowcy nie atakowali miejscowości, gdzie znajdowały się niemieckie posterunki. W lipcu 1943 roku doszło jednak do szturmu oddziałów UPA na polskie osiedle w Kiwercach. Atak odparli żołnierze węgierscy i Holendrzy będący wówczas na niemieckiej służbie. W czasie napadu ujęto 30 upowców, których rozstrzelano. Od lipca 1944 roku okolice Kiwerców stały się jednym z głównych ośrodków formowania się 1 Armii Wojska Polskiego. Wielu Polaków z okolic Kiwerc poszło później z tą armią na Berlin.

Opis (streszczenie): W reportażu powiemy o historii Brzeżan, które niegdyś było miastem wielokulturowym i słynnym gniazdem rodowym Sieniawskich.

Opis (streszczenie): W reportażu zaprezentowane będą dzieje zakonu dominikanów w miejscowości Podkamień, w dawnym województwie tarnopolskim.

Opis (streszczenie): Pierwszą wzmiankę o Ostrogu spotykamy w Latopisie ipatiewskim і jest ona datowana na rok 1100. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od starosłowiańskiego słowa "ostrog", które oznacza "umocnienie", "miejsce otoczone drewnianym częstokołem".

Opis (streszczenie): W cyklu reportaże kresowe pokażemy miejscowość Jazłowiec - dawne miasto na zachodniej Ukrainie o wspaniałej przeszłości historycznej. O dawnej świetności miasta świadczą ruiny potężnej niegdyś twierdzy, mury kościoła św. Anny. Jazłowiec otrzymał prawa miejskie i został przekazany rodzinie Buczackich, ci gdy osiedli w mieście przyjęli nazwisko Jazłowieccy.

Opis (streszczenie): Od 1765 roku należało do Zamojskich, a od 1795 roku do Platerów. Beresteczko to prywatne miasto szlacheckie sięgające sowimi korzeniami XVI wieku. W 1651 roku nieopodal Beresteczka, na prawym brzegu Styru odbyła się słynna bitwa wojsk Jana Kazimierza z przeważającymi siłami kozackimi pod dowództwem Bohdana Chmielnickiego, posiłkowanymi wojskami tatarskimi. Polacy odnieśli wówczas druzgocące zwycięstwo. Miasto założone zostało w 1445 roku, prawa miejskie nadano mu w 1547 roku. W 1629 roku właścicielem miasta był marszałek Trybunału Koronnego w Lublinie Rafał Leszczyński. Nie wiem, czy ojczyzna nasza, czy świat cały widział po grunwaldzkiej bitwie coś podobnego - pisał jeden z uczestników bitwy pod Beresteczkiem. Bitwa pod Beresteczkiem rozpoczęła się 28 czerwca 1651 roku. To jedna z największych bitew lądowych XVII wieku, która miała miejsce w czasie Powstania Chmielnickiego i 10 lipca zakończyła się zwycięstwem wojsk polskich. Pod Beresteczkiem stanęły naprzeciw siebie liczące 100 tysięcy ludzi połączone wojska kozacko - tatarskie oraz armia Rzeczpospolitej w sile 63 tysięcy żołnierzy, prowadzona przez samego króla Jana Kazimierza. Pod koniec XVIII w. mieszkańcy Beresteczka (bez 5 osób) wymarli na dżumę. Gmina żydowska odrodziła się po epidemii tyfusu. W 1847 roku liczyła 1927 członków, w 1897 roku - 2251. W 1850 roku funkcjonowały 4 synagogi, w tym 2 chasydzkie. W II Rzeczypospolitej Beresteczko było siedzibą gminy, w powiecie horochowskim, w województwie wołyńskim. Po agresji ZSRR na Polskę, Beresteczko znalazło się pod okupacją sowiecką. Zdelegalizowano wszystkie partie polityczne i organizacje społeczne, zamknięto wszelkie niezależne instytucje. Znacjonalizowano handel i rzemiosło, co szczególnie dotkliwie odczuli Żydzi. 23 czerwca 1941 roku miasto zajęli Niemcy. 8 sierpnia 1941 roku policja niemiecka (SD z Łucka) wspomagana przez Ukraińców dokonała masowej egzekucji 300 mężczyzn narodowości żydowskiej na beresteckim podzamczu. W 1941 roku podczas okupacji niemieckiej w Beresteczku utworzono getto dla ludności żydowskiej. Getto zostało zlikwidowane we wrześniu 1942 roku przez SD z pomocą ukraińskiej policji. 3 tys. jego mieszkańców rozstrzelano 2 km od miasta. W 1943 roku Beresteczko było miejscem schronienia polskich uchodźców z rzezi wołyńskiej. Współczesne Beresteczko to jedno z mniejszych miast Zachodniej Ukrainy (ok. 2 tysięcy mieszkańców). Niewiele osób przyznaje się do polskich korzeni, choć od kilkunastu lat prowadzone jest tu w trybie sobotnim nauczanie języka polskiego. Do czasów współczesnych dotrwał zniszczony i zamknięty od lat 40 - stych XX wieku kościół trynitarzy oraz przebudowany klasycystyczny pałac Platerów. W miejscowym muzeum historycznym dokumentowane są dzieje miasteczka ale też i współczesna historia XXI - wiecznej Ukrainy.

Opis (streszczenie): Żmerynka położona jest w odległości około 50 km od Winnicy. Jest to niewielkie miasto zamieszkiwane przez ok. 35 tys. osób. Dawniej miasto nosiło inna nazwę - Zmierzynka i było podzielone na Zmierzynkę Wielką oraz Małą.

Opis (streszczenie): Ojciec Serafin Kaszuba. Komuniści nazywali go pasożytem, niebezpiecznym włóczęgą, watykańskim szpiegiem, a wierni Apostołem i świętym człowiekiem.

Opis (streszczenie): Historia polskiego cmentarza wojskowego w Bykowni na Ukrainie. Na cmentarzu spoczywają szczątki 3435 polskich obywateli z Ukraińskiej Listy Katyńskiej, zamordowanych w 1940 przez funkcjonariuszy NKWD.

Opis (streszczenie): W reportażu zaprezentowana będzie historia cmentarza na Piatichatkach w Charkowie, gdzie pochowani zostali polscy jeńcy wojenni. W roku 1940 polscy żołnierze zostali przewiezieni do Charkowa z obozu w Starobielsku i rozstrzelani w piwnicach Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie.

Opis (streszczenie): W reportażu zaprezentowano historię zbrodni we wsi Podkamień, która miała miejsce między 12 a 16 marca 1944 roku, dokonanej przez UPA dowodzoną przez Maksa Skorupskiego, przy pomocy 4 pułku policji SS złożonego z ukraińskich ochotników pod dowództwem niemieckim.