Szlakiem miejsc niezwykłych - Pomniki Historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Jest arcydziełem sztuki inżynierskiej. Ma ponad 210 km długości, działa nieprzerwanie od 140 lat. Kanał Elbląski to jeden z dwóch istniejących na świecie szlaków wodnych, w którym zastosowano specjalny system pochylni. Sprawia on, że statki nie tylko pływają, ale także jeżdżą po szynach. A wszystko za sprawą mało komu znanego pruskiego inżyniera Goeorga Jacooba Steenkego. Kanał Elbląski obok Zamku w Malborku i ruchomych wysp na Mierzei Kurońskiej, uważany jest za jeden z trzech cudów Prus Wschodnich. Łączy tereny Pojezierza Iławskiego i Ostródzkiego z Zalewem Wiślanym. Jego trasa prowadzi przez sztuczne przekopy i groble, tworząc drogę wodną o długości blisko 210 km. Początkowo wykorzystywano go w celach transportowych, później do ruchu turystycznego. Od 1978 r. jest zabytkiem, a od 2011 r. ma status pomnika historii. To właśnie Kanałowi Elbląskiego poświęcony będzie kolejny odcinek cyklu "Pomniki historii. Szlakiem miejsc niezwykłych".

Opis (streszczenie): W tym odcinku odwiedzamy Sandomierz. To jeden z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. W dobie Piastów i Jagiellonów pełnił szczególną rolę polityczną, gospodarczą oraz kulturalną. Stanowi świadectwo kultury materialnej i duchowej średniowiecza, i epoki nowożytnej w wymiarze ogólnokrajowym.

Opis (streszczenie): Kotlina Jeleniogórska często nazywana jest śląskim Elizjum od mitologicznej krainy wiecznej szczęśliwości i wiecznej wiosny. To pamiątka po czasach, gdy na odpoczynek zjeżdżały tu najdostojniejsze pruskie rody. Pozostało po nich kilkadziesiąt niezwykłych kompleksów pałacowo-parkowych, które dziś są unikatem na skalę europejską. Na zaledwie 100 kilometrach kwadratowych podziwiać można aż 30 zabytkowych rezydencji. Jedenaście pałaców wpisano na prestiżową listę Pomników Historii. W Dolinie Pałaców i Ogrodów odnajdziemy praktycznie wszystkie style architektoniczne od gotyckich zamków z wieżami obronnymi, renesansowych dworów i klasycystycznych rezydencji, po barokowe pałace. To, co je łączy, to rozległe parki i widok na Śnieżkę - górę w tamtym czasie uznawaną za magiczną. Po latach zapomnienia i zaniedbań, dzięki pracom konserwatorskim, rezydencje w dużej mierze odnowiono i udostępniono turystom. Dziś mieszczą się w nich hotele, szkoły, siedziba fundacji, muzeum i galeria sztuki.

Opis (streszczenie): Program przedstawia najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury. W tym odcinku są to Racławice i Grunwald. Obydwie zwycięskie i legendarne. Bitwy pod Grunwaldem i Racławicami dzieli blisko 400 lat i rozmach prowadzonych walk. Przywoływane wielokrotnie w trudnym momentach naszej historii, jako narodowy symbol. Jednak każda z nich, dzięki doskonałej strategii dowódców i odwadze walczących, zmieniła bieg historii. Imiona dowódców obydwu bitew znane są każdemu z lekcji historii. Warto pamiętać też o innych bohaterach. Wśród walczących o wolność, męstwem zasłynął Wojciech Bartosz, przywódca kosynierów, który zdobył pierwsze rosyjskie działo. Za odwagę Kościuszko mianował go chorążym i nadał nazwisko Głowacki. Bitwa pod Racławicami nie miała tak wielkiego znaczenia militarnego, jak walka pod Grunwaldem. Przeszła jednak do historii jako ta, która zbudziła nadzieję odzyskania niepodległości, wiarę w zwycięstwo. Nowością w dotychczasowych działaniach zbrojnych był udział chłopów. Pod Racławicami do walki stanęło ich aż 320. Walczyli kosą osadzoną na blisko trzymetrowym kiju. Dlatego właśnie te oddziały nazwano kosynierami. Bitwa po Grunwaldem była przez Władysława Jagiełłę dobrze przygotowana taktycznie i logistycznie. Król obserwował jej przebieg ze wzgórza, dzięki czemu doskonale kontrolował sytuację. Do historii przeszedł wspaniałomyślny gest Jagiełły, który rozkazał na polu bitwy odnaleźć zwłoki wielkiego mistrza i odesłać je z honorami do Malborka. Wielki militarny sukces bitwy pod Grunwaldem był wydarzeniem bez precedensu i zapoczątkował zmierzch potęgi Zakonu Krzyżackiego. Podobnie jak Grunwald, Racławice należą do najbardziej rozsławionych batalii w historii Polski. Obydwie stały się synonimem woli zwycięstwa i patriotyzmu. Obydwie bitwy obrosły legendą i został utrwalone w naszej pamięci także dzięki wybitnym dziełom malarstwa. Bitwa pod Grunwaldem Matejki i Panorama Racławicka - dzieło zespołu malarzy pod kierunkiem Jana Styki i Wojciecha Kossaka dorównują sławą samym wydarzeniom. Obydwa płótna to monumentalne historyczne wizje powstałe ku pokrzepieniu serc. Ogląda się je jak wielki spektakl o poświęceniu, męstwie i wiktorii polskiego oręża.

Opis (streszczenie): W 1922 roku geolog profesor Jan Samsonowicz kilka kilometrów od Ostrowca Świętokrzyskiego odkrył neolityczne kopalnie krzemienia. Było to niezwykłe znalezisko: na obszarze długości kilku kilometrów zlokalizowano ponad 4 tysiące kopalń - od bardzo prostych szybów jamowych i niszowych po skomplikowane podziemne obiekty komorowe. Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach są jedynym Pomnikiem Historii w województwie świętokrzyskim, a także największym i najlepiej zachowanym obiektem na świecie, związanym z pradziejowym górnictwem. Gośćmi odcinka będą archeolodzy: Kamil Kaptur i Grzegorz Kończyk.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku "Pomników Historii" wybierzemy się do Łańcuta. Znajduje się tam zespół zamkowo - parkowy, wyjątkowa w skali Polski wielka rezydencja magnacka. Wyróżnia się rozmachem kompozycji przestrzennej, wysoką klasą artystyczną zabytkowych budynków, wyjątkowym wystrojem i wyposażeniem wnętrz oraz unikatowymi zbiorami muzealnymi. Przez lata właścicielami rezydencji byli Stanisław Lubomirski, Izabela z Czartoryskich Lubomirska oraz członkowie rodu Potockich. Na listę pomników historii zespół zamkowo - parkowy został wpisany w 2005 roku. Zamek w Łańcucie był przez lata miejscem spotkań towarzyskich. Bywali tu przedstawiciele rodów królewskich, arystokracja polska i zagraniczna oraz politycy. Pałacowe wnętrza podziwiał m.in. król rumuński Ferdynand z małżonką oraz Jerzy, książę Kentu z żoną i przyjaciółmi. Niedaleko zamku znajdują się dwa imponujące budynki neobarokowych stajni i modernistycznej z elementami klasycystycznymi wozowni. Choć tworzą one oddzielny kompleks hippiczny - tak jak za właścicieli - stanowią cześć łańcuckiej rezydencji.

Opis (streszczenie): Według legendy Żagań został założony ok. 700 roku przez słowiańską księżniczkę Żagannę, która była córką Wandy, a wnuczką króla Kraka. Pierwsza pisemna wzmianka o Żaganiu, jako grodzie kasztelańskim, pochodzi z 23 maja 1202 roku. Kilkadziesiąt lat później do miasta zostają ściągnięci kanonicy regularni św. Augustyna, którzy rozpoczynają budowę swojego opactwa. Poaugustiański zespół klasztorny w Żaganiu należy do najcenniejszych zabytków sakralnych historycznego Śląska. Jest wybitnym przykładem budowli w stylu gotyckim i barokowym. Przez wieki, opactwo było przodującym ośrodkiem religijnym i naukowym w zakresie teologii, prawa kanonicznego i rzymskiego. Teraz jako zabytek historii należy do grona najwspanialszych miejsc w południowej Polsce.

Opis (streszczenie): Wszystko rozpoczęło się 1242 roku, gdy po tragicznej bitwie na Legnickim Polu, wdowa po Henryku Pobożnym Anna Przemyślidka, sprowadziła do Krzeszowa benedyktynów. Tych wkrótce zastąpili cystersi i pozostali na kilkaset lat. Dziś w tym miejscu możemy podziwiać wspaniale zachowany pocysterski kompleks, który dosłownie, nie ma przed nami żadnych tajemnic. Na turystów czekają ukryte klatki schodowe, strychy oraz podziemia. Do najcenniejszych obiektów w Krzeszowie należy barokowy kościół, dzieło architektów z kręgu Kiliana Ignaca Dientzenhofera. Powstał w 1735 roku na miejscu dawnej średniowiecznej świątyni. Rzeźbioną fasadę z dwiema wieżami wykonał Ferdynand Maksymilian Brokoff i jego uczeń Anton Dorasil. Krzeszowski kościół znalazł się na ministerialnej liście pomników historii.

Opis (streszczenie): Zespół Pałacowo-Parkowy w Kozłówce na listę Pomników Historii został wpisany w 2007 roku. 19-hektarowy park otaczający pałac to mieszanka stylów. Ogród wraz z dziedzińcem miał, jak wszystko w Kozłówce, imponować przepychem. Prawdziwym skarbem Kozłówki są wnętrza pałacu, w których zachował się autentyczny wystrój z przełomu XIX wiek i XX wieku. Jego właściciel, Konstanty Zamoyski kolekcjonował dzieła sztuki, książki, meble i cenne bibeloty. Dziś kolekcja Muzeum Zamoyskich utworzonego w rezydencji Konstantego i Anieli liczy ponad 17 tys. eksponatów.

Opis (streszczenie): W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiegokościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku cyklu odwiedzimy Stary Sącz, staropolskie miasto o średniowiecznej genezie i skali, powiązane integralnie z zespołem klasztornym sióstr klarysek ufundowanym przez księżnę Kingę, żonę księcia Bolesława Wstydliwego. Postać św. Kingi w sposób szczególny wiąże się ze Starym Sączem poprzez obecność zarówno w kulcie religijnym, jak i w żywej tradycji historycznej oraz legendach, sztuce i literaturze. Już w 1715 r. papież Benedykt XIII ogłosił bł. Kingę patronką Królestwa Polskiego i Litwy. W 1901 r. biskup Leon Wałęga obrał bł. Kingę patronką diecezji tarnowskiej. Powszechne znaczenie osoby i kultu tej świętej zostało potwierdzone dobitnie przez św. Jana Pawła II, który jako papież 16 czerwca 1999 r. kanonizował ją podczas pielgrzymki do Polski, w uroczystej mszy św. w Starym Sączu.

Opis (streszczenie): Program o ważnych miejscach na mapie Polski nawiązujących do historii naszego kraju, polskiej literaturze.

Opis (streszczenie): Wolność, całość, niepodległość. Tymi słowami, 24 marca 1794 roku na rynku w Krakowie, generał Tadeusz Kościuszko wezwał do broni wszystkich mieszkańców miast i wsi. Polsce groził bowiem trzeci rozbiór z rąk Rosji, Austrii i Prus i skreślenie z map Europy. Najważniejsza dla całej insurekcji kościuszkowskiej bitwa rozegrała się pod Racławicami. Pole walki za Pomnik Historii zostało uznane w 2004 roku.

Opis (streszczenie): Idea założenia zakonu cysterskiego zrodziła się we Francji w XI wieku, kiedy to surowe zasady życia zakonnego znacznie się rozluźniły, a reguła św. Benedykta, z przewodnim mottem ora et labora, czyli módl się i pracuj, przestała być pociągająca. Cystersi, którzy przybyli do Polski w XII wieku, mieli odnowić ideał pracy, modlitwy i ubóstwa. Plan chyba się powiódł, bo na terenie dzisiejszej Polski powstało aż 26 klasztorów męskich i 14 żeńskich. Wśród nich opactwa w Trzebnicy i Kołbaczu. Obydwa pomniki historii na przestrzeni dziejów były wielokrotnie przebudowywane. Obydwa kryją więc relikty dawnych kościołów. W przypadku Trzebnicy, to przede wszystkim późnoromańskie i wczesnogotyckie kamienne detale rzeźbiarsko - architektoniczne. W latach 30. XX w. , podczas prac renowacyjnych wyeksponowano odkryte tu trzy zamurowane średniowieczne portale. Cystersi słynęli z gospodarności i przedsiębiorczości. Henryk Brodaty obficie uposażył trzebnicki klasztor, nadając mu 12 okolicznych wsi. W Kołbaczu zakonnicy oprócz dóbr ziemskich posiadali prawo do połowu ryb w rzekach, jeziorach i Zalewie Szczecińskim. Zajmowali się hodowlą zwierząt, sadownictwem i warzeniem piwa i szybko stali się najbogatszym i najbardziej wpływowym opactwem na całym Pomorzu.

Opis (streszczenie): Perła renesansu, Padwa północy, prywatne miasto zbudowane od podstaw przez włoskiego architekta dla polskiego magnata. I jeden z najwspanialszych układów urbanistycznych na świecie. To Zamość - kolejne z miejsc, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki historii". Idealne pod względem struktury przestrzennej i organizacyjnej miasto Zamość założył w 1580 roku kanclerz wielki koronny hetman Jan Zamoyski. Szybko stało się ono niedoścignionym wzorem dla innych miast Rzeczpospolitej. Zespół zabytkowy obejmuje układ miasta wraz z fortyfikacjami ukształtowanymi od XVI do XIX wieku. Już latach 30. XX wieku Zamość uznano oficjalnie za zabytek i objęto ścisłą ochroną konserwatorską. Przeprowadzona po II wojnie światowej kompleksowa restauracja poskutkowała wpisaniem Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Dziś o randze miasta decydują nie tylko niekwestionowane walory architektoniczno urbanistyczne, ale też wyjątkowa otwartość zamojszczan, świadomych dziedzictwa wielkiej tradycji.

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury. Nysa należała do najważniejszych ośrodków kulturalnych i politycznych Śląska. Jej znaczenie wiązało się z pełnieniem funkcji stolicy Księstwa Nyskiego ustanowionego w XIII w. przez Henryka Probusa. Kościół św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy w Nysie jest jednym z najwybitniejszych późnogotyckich kościołów halowych Europy Środkowej. Bryła kościoła przywołuje na myśl słynną strzechę parlerowską, czyli gotycką szkołę znaną ze znakomitych realizacji na terenie Czech i Niemiec Południowych. O randze artystycznej nyskiej fary świadczy też jej wyposażenie.