Szlakiem miejsc niezwykłych - Pomniki Historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Wszystko rozpoczęło się 1242 roku, gdy po tragicznej bitwie na Legnickim Polu, wdowa po Henryku Pobożnym Anna Przemyślidka, sprowadziła do Krzeszowa benedyktynów. Tych wkrótce zastąpili cystersi i pozostali na kilkaset lat. Dziś w tym miejscu możemy podziwiać wspaniale zachowany pocysterski kompleks, który dosłownie, nie ma przed nami żadnych tajemnic. Na turystów czekają ukryte klatki schodowe, strychy oraz podziemia. Do najcenniejszych obiektów w Krzeszowie należy barokowy kościół, dzieło architektów z kręgu Kiliana Ignaca Dientzenhofera. Powstał w 1735 roku na miejscu dawnej średniowiecznej świątyni. Rzeźbioną fasadę z dwiema wieżami wykonał Ferdynand Maksymilian Brokoff i jego uczeń Anton Dorasil. Krzeszowski kościół znalazł się na ministerialnej liście pomników historii.

Opis (streszczenie): W 1922 roku geolog profesor Jan Samsonowicz kilka kilometrów od Ostrowca Świętokrzyskiego odkrył neolityczne kopalnie krzemienia. Było to niezwykłe znalezisko: na obszarze długości kilku kilometrów zlokalizowano ponad 4 tysiące kopalń - od bardzo prostych szybów jamowych i niszowych po skomplikowane podziemne obiekty komorowe. Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach są jedynym Pomnikiem Historii w województwie świętokrzyskim, a także największym i najlepiej zachowanym obiektem na świecie, związanym z pradziejowym górnictwem. Gośćmi odcinka będą archeolodzy: Kamil Kaptur i Grzegorz Kończyk.

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury. Nysa należała do najważniejszych ośrodków kulturalnych i politycznych Śląska. Jej znaczenie wiązało się z pełnieniem funkcji stolicy Księstwa Nyskiego ustanowionego w XIII w. przez Henryka Probusa. Kościół św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy w Nysie jest jednym z najwybitniejszych późnogotyckich kościołów halowych Europy Środkowej. Bryła kościoła przywołuje na myśl słynną strzechę parlerowską, czyli gotycką szkołę znaną ze znakomitych realizacji na terenie Czech i Niemiec Południowych. O randze artystycznej nyskiej fary świadczy też jej wyposażenie.

Opis (streszczenie): Zamek królewski na Wawelu, zabudowa średniowiecznego miasta, przedmieście Stradom i dawna żydowska dzielnica Kazimierz to miejsca, które prezentujemy w kolejnym odcinku programu. Kraków to miasto pełne obiektów o wysokich walorach artystycznych. Miasto jest siedzibą jednego z najstarszych uniwersytetów Europy. Spuścizną minionych stuleci jest jedyny w swoim rodzaju zespół zabytków zachowanych w oryginalnej postaci, w którym w harmonijny sposób nawarstwiły się kolejne epoki w swym doskonałym kształcie. W odcinku naszymi przewodnikami po mieście są prof. Jacek Purchla, dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie i Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Opis (streszczenie): Kolejnym pomnikiem historii prezentowanym w cyklu jest Legnickie Pole. To tu 9 kwietnia 1241 r. spotkały się wojska śląskie dowodzone przez Henryka II Pobożnego z armią Mongolską. Bitwa, mimo że zakończyła się klęską i śmiercią monarchy, zatrzymała najazd obcych sił. Dla upamiętnienie tego starcia i tragicznej śmierci Henryka II Pobożnego, jego matka św. Jadwiga, postanowiła ufundować klasztor oraz kościół. Wedle legendy świątynia stanęła dokładnie w tym miejscu, w którym odnaleziono okaleczone, pozbawione głowy ciało księcia. We wnętrzach świątyni czekają na nas prawdziwe skarby. Wspaniałe freski wykonane przez Kosmę Damiana Asama, czy pochodzące z 1731 roku organy dzieło Adama Horatio Caspariniego. Dziś jego dzieło uznawane jest za jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych instrumentów barokowych.

Opis (streszczenie): Była tak cenna, że toczono o nią wojny, a władcy chętnie ustanawiali państwowy monopol na jej uzyskiwanie. W średniowieczu nazywano ją "białym złotem", była środkiem płatniczym i symbolem bogactwa. Sól. Pierwsza jej kopalnia powstała w XIII wieku. A wszystko dzięki cystersom, którzy sprowadzeni do Bochni z Wąchocka, pokierowali budową pierwszego szybu i umożliwili wydobywanie soli kamiennej na dużą skalę. Dziś bocheńska kopalnia to fenomenalny zabytek techniki. Po kopalni oprowadzi nas Katarzyna Sanocka.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku cyklu Pomniki Historii odwiedzimy Gostyń. Ta niewielka miejscowość znajduje się 70 kilometrów od Poznania, 37 km od Jarocina, 34 km od Leszna i 100 km od Wrocławia. Na wzniesieniu zwanym Świętą Górą położony jest zespół kościelno - klasztorny Filipinów. Jego główna część to kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny i św. Filipa Neri zbudowany na wzór weneckiej bazyliki Santa Maria della Salute w Wenecji. Świątynie zaprojektował Baltazar Longhena, a ufundowała ją rodzina Konarzewskich. Ten Pomnik Historii to największe sanktuarium Maryjne w Wielkopolsce. W rozmowie z księdzem Markiem Dudkiem, przełożonym kongregacji Oratorium św. Filipa Neri dowiemy się dlaczego świątynia powstała właśnie tutaj, skąd się wzięli Filipini oraz świadkiem jakich ciekawych wydarzeń była Święta Góra. Z kolei Wojciech Czeplik, skrzypek, członek Kapeli Świętogórskiej opowie nam co szczególnie cennego znajduje się w archiwach klasztornych, kim był Józef Zajdler i dlaczego uważano go za polskiego Mozarta. Zwiedzimy wnętrze świątyni, zajrzymy do zakrystii, przyjrzymy się bliżej niezwykłym freskom pod kopułą i odwiedzimy podziemia bazyliki. Przewodnikiem po tym miejscu będzie Krzysztof Grzybowski.

Opis (streszczenie): Program przedstawia najciekawsze pominiki i zabytki polskiej kultury. Tym razem oko kamery skierowane jest na zespół katedralny we Fromborku. Oryginalna więźba dachowa z XIV i XVI wieku. Bogato zdobione barokowe organy. Gotycki ołtarz z XVI wieku czy stalla siedziskowa fundowana przez biskupa Watzenrode, wuja Mikołaja Kopernika. To tylko niektóre skarby, jakie kryje katedra we Fromborku. Ten Pomnik Historii łączy cechy architektury krzyżackiej, cysterskiej i nadreńskiej.

Opis (streszczenie): Program o ważnych miejscach na mapie Polski nawiązujących do historii naszego kraju, polskiej literaturze.

Opis (streszczenie): Miejsce, które wszyscy doskonale znamy z lekcji historii i filmu Aleksandra Forda. To właśnie tu rozegrała się jedna z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy. Zwycięstwo wojsk polsko - litewskich nad zakonem krzyżackim było początkiem zmierzchu jego potęgi. Bitwa pod Grunwaldem przeszła do historii i stała się źródłem inspiracji. I to właśnie to niezwykłe miejsce odwiedzimy w kolejnym odcinku cyklu "Pomniki Historii. Szlakiem miejsc niezwykłych". Bitwa pod Grunwaldem była przez Jagiełłę dobrze przygotowana taktycznie i logistycznie. Król obserwował jej przebieg ze wzgórza, dzięki czemu mógł doskonale kontrolować sytuację. Do historii przeszedł wspaniałomyślnygest Jagiełły, który rozkazał na polu bitwy odnaleźć zwłoki wielkiego mistrza i odesłać je z honorami do Malborka. O znaczeniu pola bitwy oraz o tym co wiemy tak naprawdę o słynnym dniu 15 lipca 1410 roku, porozmawiamy z Szymonem Drejem - dyrektorem Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku oraz Piotrem Nowakowskim - kierownikiem działu archeologicznego Muzeum Bitwy pod Grunwaldem.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku cyklu odwiedzimy Stary Sącz, staropolskie miasto o średniowiecznej genezie i skali, powiązane integralnie z zespołem klasztornym sióstr klarysek ufundowanym przez księżnę Kingę, żonę księcia Bolesława Wstydliwego. Postać św. Kingi w sposób szczególny wiąże się ze Starym Sączem poprzez obecność zarówno w kulcie religijnym, jak i w żywej tradycji historycznej oraz legendach, sztuce i literaturze. Już w 1715 r. papież Benedykt XIII ogłosił bł. Kingę patronką Królestwa Polskiego i Litwy. W 1901 r. biskup Leon Wałęga obrał bł. Kingę patronką diecezji tarnowskiej. Powszechne znaczenie osoby i kultu tej świętej zostało potwierdzone dobitnie przez św. Jana Pawła II, który jako papież 16 czerwca 1999 r. kanonizował ją podczas pielgrzymki do Polski, w uroczystej mszy św. w Starym Sączu.

Opis (streszczenie): Wolność, całość, niepodległość. Tymi słowami, 24 marca 1794 roku na rynku w Krakowie, generał Tadeusz Kościuszko wezwał do broni wszystkich mieszkańców miast i wsi. Polsce groził bowiem trzeci rozbiór z rąk Rosji, Austrii i Prus i skreślenie z map Europy. Najważniejsza dla całej insurekcji kościuszkowskiej bitwa rozegrała się pod Racławicami. Pole walki za Pomnik Historii zostało uznane w 2004 roku.

Opis (streszczenie): Żyrardów wymyślono w 1829 roku. Najpierw stanęła tu lniarska fabryka, zaraz potem trzeba było zbudować osadę - miejsce do życia dla robotników. Stworzyli ją Niemcy z Moraw: Karol August Dittrich i Karol Hille. Miasto - ogród w 1900 roku wyróżniono złotym medalem na Światowej Wystawie w Paryżu. W tym samym czasie nagrodzono silnik Rudolfa Diesla i zupy w puszkach firmy Campbell. Dziś Żyrardów możemy oglądać właściwie niezmieniony. I to robi ogromne wrażenie.

Opis (streszczenie): Twierdza Srebrna Góra. Prace przy jej budowie trwały 12 lat. Od końca XVIII w strzegła południowych granic rosnącego w siłę królestwa Prus. Broniąc przeprawy z Czech w głąb Śląska przez Przełęcz Srebrną, odstraszała przede wszystkim Austriaków. Dzięki swej monumentalnej, naskalnej konstrukcji szybko zyskała miano śląskiego Gibraltaru. Twierdza Srebrna Góra - forteca, która w zamyśle architektów miała być nie do zdobycia. Wzniesiona z rozkazu króla Fryderyka II zwanego Wielkim należała w XVIII wieku do najnowocześniejszych tego typu budowli nie tylko w Prusach, ale i w Europie. Do dzisiaj zachowała swą integralność i pierwotną formę. Dzięki temu stanowi wyjątkowy w skali europejskiego dziedzictwa kulturowego obiekt i Pomnik Historii o światowej randze.

Opis (streszczenie): Zespół pałacowo - ogrodowy w Nieborowie i znajdujący się nieopodal ogród sentymentalno - romantyczny w Arkadii powiązane są w ramach jednego założenia w aspekcie historycznym, artystycznym, a także własnościowym i funkcjonalnym. Zabytki te należą do elitarnej w skali kraju grupy autentycznych przykładów wiejskiej rezydencji magnackiej skupiającej w swoich granicach rozwiązania o charakterze reprezentacyjnym, gospodarczym i przemysłowym. Mają one wyjątkowe znaczenie dla kultury narodowej, przede wszystkim, ze względu na stan zachowania oraz związek z wybitnymi postaciami historycznymi.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku "Pomników Historii" wybierzemy się do Łańcuta. Znajduje się tam zespół zamkowo - parkowy, wyjątkowa w skali Polski wielka rezydencja magnacka. Wyróżnia się rozmachem kompozycji przestrzennej, wysoką klasą artystyczną zabytkowych budynków, wyjątkowym wystrojem i wyposażeniem wnętrz oraz unikatowymi zbiorami muzealnymi. Przez lata właścicielami rezydencji byli Stanisław Lubomirski, Izabela z Czartoryskich Lubomirska oraz członkowie rodu Potockich. Na listę pomników historii zespół zamkowo - parkowy został wpisany w 2005 roku. Zamek w Łańcucie był przez lata miejscem spotkań towarzyskich. Bywali tu przedstawiciele rodów królewskich, arystokracja polska i zagraniczna oraz politycy. Pałacowe wnętrza podziwiał m.in. król rumuński Ferdynand z małżonką oraz Jerzy, książę Kentu z żoną i przyjaciółmi. Niedaleko zamku znajdują się dwa imponujące budynki neobarokowych stajni i modernistycznej z elementami klasycystycznymi wozowni. Choć tworzą one oddzielny kompleks hippiczny - tak jak za właścicieli - stanowią cześć łańcuckiej rezydencji.

Opis (streszczenie): Perła renesansu, Padwa północy, prywatne miasto zbudowane od podstaw przez włoskiego architekta dla polskiego magnata. I jeden z najwspanialszych układów urbanistycznych na świecie. To Zamość - kolejne z miejsc, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki historii". Idealne pod względem struktury przestrzennej i organizacyjnej miasto Zamość założył w 1580 roku kanclerz wielki koronny hetman Jan Zamoyski. Szybko stało się ono niedoścignionym wzorem dla innych miast Rzeczpospolitej. Zespół zabytkowy obejmuje układ miasta wraz z fortyfikacjami ukształtowanymi od XVI do XIX wieku. Już latach 30. XX wieku Zamość uznano oficjalnie za zabytek i objęto ścisłą ochroną konserwatorską. Przeprowadzona po II wojnie światowej kompleksowa restauracja poskutkowała wpisaniem Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Dziś o randze miasta decydują nie tylko niekwestionowane walory architektoniczno urbanistyczne, ale też wyjątkowa otwartość zamojszczan, świadomych dziedzictwa wielkiej tradycji.