Szlakiem miejsc niezwykłych - Pomniki Historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury, w tym odcinku są to Wrocław i Toruń. To miasta o niezwykle skomplikowanej i burzliwej historii, wielokrotnie zmieniały przynależność państwową. Leżące na ważnych szlakach handlowych ośrodki, należały do Ligii Hanzeatyckiej i na przestrzeni wieków prężnie się rozwijały. Obydwa stały się też ważnymi ośrodkami uniwersyteckimi. W historii obu miast nie brak jednak kontrastów, jak choćby tego, że toruński zespół staromiejski przetrwał w niemal nienaruszonym stanie, a Wrocław wyłonił się z wojennej pożogi mocno zniszczony. Mimo to obydwa miasta są prawdziwą skarbnicą zabytków. Gdy z początkiem XIX wieku rozbierano mury obronne Wrocławia, by zakładać w tym miejscu planty, w Toruniu podjęto decyzję o rozbudowie fortyfikacji. Na przestrzeni XIX stulecia powstała ogromna inwestycja militarna nowoczesna twierdza Toruń. Niestety w XX wieku pod rządami hitlerowców także Wrocław musiał ponownie zamienić się w twierdzę - Festung Breslau.

Opis (streszczenie): Kolejnym pomnikiem historii prezentowanym w cyklu jest Legnickie Pole. To tu 9 kwietnia 1241 r. spotkały się wojska śląskie dowodzone przez Henryka II Pobożnego z armią Mongolską. Bitwa, mimo że zakończyła się klęską i śmiercią monarchy, zatrzymała najazd obcych sił. Dla upamiętnienie tego starcia i tragicznej śmierci Henryka II Pobożnego, jego matka św. Jadwiga, postanowiła ufundować klasztor oraz kościół. Wedle legendy świątynia stanęła dokładnie w tym miejscu, w którym odnaleziono okaleczone, pozbawione głowy ciało księcia. We wnętrzach świątyni czekają na nas prawdziwe skarby. Wspaniałe freski wykonane przez Kosmę Damiana Asama, czy pochodzące z 1731 roku organy dzieło Adama Horatio Caspariniego. Dziś jego dzieło uznawane jest za jeden z najstarszych i najlepiej zachowanych instrumentów barokowych.

Opis (streszczenie): Jedno z najstarszych i największych polskich miast, o niesłychanie burzliwej historii. O jego randze i znaczeniu świadczy fakt, że to właśnie tutaj w roku 1000 Bolesław Chrobry założył biskupstwo. Leżąc na skrzyżowaniu dwóch ważnych szlaków handlowych, Via Regia i Szlaku Bursztynowego, miał Wrocław wspaniałe warunki do rozwoju. Na przestrzeni tysiącletnich dziejów przechodził w ręce czeskie i niemieckie, by po II wojnie światowej wrócić w granice Polski.

Opis (streszczenie): Twierdza Srebrna Góra. Prace przy jej budowie trwały 12 lat. Od końca XVIII w strzegła południowych granic rosnącego w siłę królestwa Prus. Broniąc przeprawy z Czech w głąb Śląska przez Przełęcz Srebrną, odstraszała przede wszystkim Austriaków. Dzięki swej monumentalnej, naskalnej konstrukcji szybko zyskała miano śląskiego Gibraltaru. Twierdza Srebrna Góra - forteca, która w zamyśle architektów miała być nie do zdobycia. Wzniesiona z rozkazu króla Fryderyka II zwanego Wielkim należała w XVIII wieku do najnowocześniejszych tego typu budowli nie tylko w Prusach, ale i w Europie. Do dzisiaj zachowała swą integralność i pierwotną formę. Dzięki temu stanowi wyjątkowy w skali europejskiego dziedzictwa kulturowego obiekt i Pomnik Historii o światowej randze.

Opis (streszczenie): W 1922 roku geolog profesor Jan Samsonowicz kilka kilometrów od Ostrowca Świętokrzyskiego odkrył neolityczne kopalnie krzemienia. Było to niezwykłe znalezisko: na obszarze długości kilku kilometrów zlokalizowano ponad 4 tysiące kopalń - od bardzo prostych szybów jamowych i niszowych po skomplikowane podziemne obiekty komorowe. Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach są jedynym Pomnikiem Historii w województwie świętokrzyskim, a także największym i najlepiej zachowanym obiektem na świecie, związanym z pradziejowym górnictwem. Gośćmi odcinka będą archeolodzy: Kamil Kaptur i Grzegorz Kończyk.

Opis (streszczenie): Zamek królewski na Wawelu, zabudowa średniowiecznego miasta, przedmieście Stradom i dawna żydowska dzielnica Kazimierz to miejsca, które prezentujemy w kolejnym odcinku programu. Kraków to miasto pełne obiektów o wysokich walorach artystycznych. Miasto jest siedzibą jednego z najstarszych uniwersytetów Europy. Spuścizną minionych stuleci jest jedyny w swoim rodzaju zespół zabytków zachowanych w oryginalnej postaci, w którym w harmonijny sposób nawarstwiły się kolejne epoki w swym doskonałym kształcie. W odcinku naszymi przewodnikami po mieście są prof. Jacek Purchla, dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie i Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Opis (streszczenie): W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiegokościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej.

Opis (streszczenie): Program o ważnych miejscach na mapie Polski nawiązujących do historii naszego kraju, polskiej literaturze.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku cyklu odwiedzimy Krasiczyn. Zamek w Krasiczynie jest jednym z najcenniejszych zabytków nowożytnej architektury obronno - rezydencjonalnej w Polsce. Wyróżnia się wysokiej klasy formą architektoniczną z charakterystycznymi basztami i attykowymi zwieńczeniami oraz bogactwem wystroju elewacji. Wyjątkową wartość przedstawia zdobiący elewacje zamku zespół dekoracji sgraffitowych o złożonej tematyce, których powierzchnię oblicza się na ok. 7000 m kwadratowych.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku wybieramy się do Szalowej. Późnobarokowy kościół pw. św. Michała Archanioła w Szalowej zachował się od czasu budowy w prawie niezmienionej formie, dzięki czemu ma dużą wartość typologiczną jako ogniwo linii rozwojowej tradycyjnych kościołów drewnianych na terenie naszego kraju i cenny dokument potrzeb duchowych oraz estetycznych schyłku doby sarmackiej. Zabytek stanowi wybitny przykład charakterystycznej dla drewnianych świątyń owego czasu próby oddania w drewnie rozwiązań sakralnej architektury murowanej.

Opis (streszczenie): Wizjonerski projekt Marksa Berga uznawany jest za jedno z pierwszych w pełni dojrzałych dzieł architektury ekspresjonistycznej. Wrocławska Hala Stulecia to manifest nowoczesności, w którym znajdziemy też antyczne inspiracje i nawiązania do architektury historycznej, tyle że w monumentalnej, wręcz gigantycznej skali. W najnowszym odcinku "Pomników Historii" o budynku - wizytówce Wrocławia opowie dyrektor Muzeum Architektury Jerzy Ilkosz oraz prezes Hali Stulecia, Andrzej Baworowski.

Opis (streszczenie): Odcinek poświęcony historycznemu zespołowi architektoniczno - urbanistycznemu w Lublinie. Lublin jest jednym z ciekawszych Pomników Historii. Początki miasta sięgają 8 wieku. Chętnie osiedlali się tu kupcy i rzemieślnicy - Rusini, Ormianie, Tatarzy, Żydzi - tworząc z Lublina ośrodek wielokulturowy. To tu podpisano Unię Polsko - Litewską. Nad miastem wznosi się Zamek, który przez 128 lat był więzieniem. Dziś jest siedzibą Muzeum Lubelskiego, którego kolekcja jest niezwykle bogata. Można tu oglądać dzieła Bacciarellego, Chełmońskiego czy Matejki. Zabytkiem, który budzi zainteresowanie całego świata jest Kościół św. Trójcy - dawna Kaplica. Jest ona jednym z najcenniejszych zabytków sztuki średniowiecznej w Polsce.

Opis (streszczenie): Kolejnym miejscem, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki Historii", będzie Łódź. Podobnie jak górnicze miasta Zagłębia Ruhry rozwinęła się ona w wyniku gwałtownego boomu gospodarczego. Wszystko zaczęło się 18 września 1820 roku. Wtedy to namiestnik Królestwa Polskiego Józef Zajączek ogłosił zarządzenie, na mocy którego na terenie miasta mogły powstawać osady fabryczne. Przeznaczono je dla sukienników i tkaczy. Liczba ludności szybko rosła: na początku XIX wieku Łódź liczyła 800 mieszkańców, w 1864 roku już 38 tysięcy. O tym z jakich towarów słynęło miasto, co było jego znakiem rozpoznawczym i co pozostawili po sobie najbardziej znani łódzcy przemysłowcy, opowie nam Ryszard Bonisławski z Towarzystwa Przyjaciół Łodzi. Wśród przybyszów, którzy zjechali do miasta wielką rolę odegrał Saksończyk Ludwik Geyer, do którego Białej Fabryki sprowadzono mechaniczne krosna i 50 - konną maszynę parową. Słynna na całą Europę była także Centralna Fabryka Karola Scheiblera oraz przędzalnia Izraela Kalmanowicza Poznańskiego, na terenie której dziś znajduje się Centrum Handlowe Manufaktura. Cenną częścią łódzkiego Pomnika Historii są rezydencje fabrykantów, takie jak Pałac Poznańskiego oraz bogaty zespół kamienic czynszowych przy ul. Piotrkowskiej. Budynki powstały w różnych stylach architektonicznych, każdy zdobiły charakterystyczne motywy. Nie sposób nie wspomnieć słynnej dzielnicy Księży Młyn, na terenie której znajdowały się mieszkania łódzkich robotników. O tym co jest dziś najcenniejszą pamiątką po tamtych czasach oraz jak te dziś opuszczone i często zaniedbane miejsca odzyskiwać dla miasta, porozmawiamy z Miejską Konserwator Zabytków Kamilą Kwiecińską -Trzewikowską.

Opis (streszczenie): Pierwsze skojarzenie Mikołaj Kopernik. Drugie Krzyżacy. Trzecie smakowite pierniki. Ale Toruń to zdecydowanie coś więcej niż tylko znane postaci czy garść skojarzeń. Położony na wysokim brzegu Wisły, na granicy ziemi chełmińskiej i Kujaw, przez lata był magnesem przyciągającym osadników. Akt lokacyjny miasta wystawiono w XIII wieku. 700 lat później, w 1994 roku Toruńskie Stare i Nowe Miasto zostały uznane za Pomnik Historii. Średniowieczny zespół urbanistyczny Torunia składał się z trzech odrębnych organizmów: Starego i Nowego Miasta oraz zamku. Całość zajmowała obszar ponad 40 hektarów i była sukcesywnie umacniana ciągiem murów obronnych z bramami, basztami oraz fosą. Zabytki, jakie się tu znajdują, trudno zliczyć. Większość z nich ma niezwykłą historię. W kolejnym odcinku cyklu Szlakiem Miejsc niezwykłych odwiedzimy Toruń. O mieście, jego znaczeniu i związkach z Krzyżakami opowiedzą mediewistka Elżbieta Pilecka, kierownik Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej oraz przewodnik Adam Kowalkowski.