Szlakiem miejsc niezwykłych - Pomniki Historii godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): W tym odcinku wybierzemy się do Wiślicy. Wiślica należała do najważniejszych ośrodków polityczno - administracyjnych monarchii piastowskiej, a jej początków należałoby szukać w IX wieku jeszcze w państwie Wiślan wzmiankowanym w trzech niezależnych średniowiecznych źródłach. Wiślica wiąże się też z niepotwierdzoną przez współczesnych badaczy hipotezą o przymusowym chrzcie księcia wiślickiego w obrządku słowiańskim w odkrytej w latach 60. XX wieku w reliktach wiślickiegokościoła św. Mikołaja tzw. misy chrzcielnej.

Opis (streszczenie): Ten odcinek poświęcony jest wyjątkowemu miastu - Gdańskowi. To jedno z najstarszych miast Polski. Niegdyś królewskie i hanzatyckie słynęło z tolerancji etnicznej i wyznaniowej. Jak magnes przyciągało znane w Europie nazwiska - sam Jan Sebastian Bach starał się o posadę kantora kościoła Mariackiego. Z miastem związany był też wybitny astronom i matematyk Jan Heweliusz. Przez długi czas Gdańsk był też głównym portem morskim na Bałtyku. Miasto w zasięgu obwarowań z XVII wieku zostało uznane za Pomnik Historii w 1994 r.

Opis (streszczenie): Perła renesansu, Padwa północy, prywatne miasto zbudowane od podstaw przez włoskiego architekta dla polskiego magnata. I jeden z najwspanialszych układów urbanistycznych na świecie. To Zamość - kolejne z miejsc, jakie odwiedzimy w ramach cyklu "Pomniki historii". Idealne pod względem struktury przestrzennej i organizacyjnej miasto Zamość założył w 1580 roku kanclerz wielki koronny hetman Jan Zamoyski. Szybko stało się ono niedoścignionym wzorem dla innych miast Rzeczpospolitej. Zespół zabytkowy obejmuje układ miasta wraz z fortyfikacjami ukształtowanymi od XVI do XIX wieku. Już latach 30. XX wieku Zamość uznano oficjalnie za zabytek i objęto ścisłą ochroną konserwatorską. Przeprowadzona po II wojnie światowej kompleksowa restauracja poskutkowała wpisaniem Zamościa na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Dziś o randze miasta decydują nie tylko niekwestionowane walory architektoniczno urbanistyczne, ale też wyjątkowa otwartość zamojszczan, świadomych dziedzictwa wielkiej tradycji.

Opis (streszczenie): Według legendy Żagań został założony ok. 700 roku przez słowiańską księżniczkę Żagannę, która była córką Wandy, a wnuczką króla Kraka. Pierwsza pisemna wzmianka o Żaganiu, jako grodzie kasztelańskim, pochodzi z 23 maja 1202 roku. Kilkadziesiąt lat później do miasta zostają ściągnięci kanonicy regularni św. Augustyna, którzy rozpoczynają budowę swojego opactwa. Poaugustiański zespół klasztorny w Żaganiu należy do najcenniejszych zabytków sakralnych historycznego Śląska. Jest wybitnym przykładem budowli w stylu gotyckim i barokowym. Przez wieki, opactwo było przodującym ośrodkiem religijnym i naukowym w zakresie teologii, prawa kanonicznego i rzymskiego. Teraz jako zabytek historii należy do grona najwspanialszych miejsc w południowej Polsce.

Opis (streszczenie): Program o ważnych miejscach na mapie Polski nawiązujących do historii naszego kraju, polskiej literaturze.

Opis (streszczenie): Pierwsze skojarzenie Mikołaj Kopernik. Drugie Krzyżacy. Trzecie smakowite pierniki. Ale Toruń to zdecydowanie coś więcej niż tylko znane postaci czy garść skojarzeń. Położony na wysokim brzegu Wisły, na granicy ziemi chełmińskiej i Kujaw, przez lata był magnesem przyciągającym osadników. Akt lokacyjny miasta wystawiono w XIII wieku. 700 lat później, w 1994 roku Toruńskie Stare i Nowe Miasto zostały uznane za Pomnik Historii. Średniowieczny zespół urbanistyczny Torunia składał się z trzech odrębnych organizmów: Starego i Nowego Miasta oraz zamku. Całość zajmowała obszar ponad 40 hektarów i była sukcesywnie umacniana ciągiem murów obronnych z bramami, basztami oraz fosą. Zabytki, jakie się tu znajdują, trudno zliczyć. Większość z nich ma niezwykłą historię. W kolejnym odcinku cyklu Szlakiem Miejsc niezwykłych odwiedzimy Toruń. O mieście, jego znaczeniu i związkach z Krzyżakami opowiedzą mediewistka Elżbieta Pilecka, kierownik Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej oraz przewodnik Adam Kowalkowski.

Opis (streszczenie): W 1922 roku geolog profesor Jan Samsonowicz kilka kilometrów od Ostrowca Świętokrzyskiego odkrył neolityczne kopalnie krzemienia. Było to niezwykłe znalezisko: na obszarze długości kilku kilometrów zlokalizowano ponad 4 tysiące kopalń - od bardzo prostych szybów jamowych i niszowych po skomplikowane podziemne obiekty komorowe. Kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach są jedynym Pomnikiem Historii w województwie świętokrzyskim, a także największym i najlepiej zachowanym obiektem na świecie, związanym z pradziejowym górnictwem. Gośćmi odcinka będą archeolodzy: Kamil Kaptur i Grzegorz Kończyk.

Opis (streszczenie): W tym odcinku odwiedzamy Sandomierz. To jeden z najstarszych i najważniejszych ośrodków miejskich w Polsce. W dobie Piastów i Jagiellonów pełnił szczególną rolę polityczną, gospodarczą oraz kulturalną. Stanowi świadectwo kultury materialnej i duchowej średniowiecza, i epoki nowożytnej w wymiarze ogólnokrajowym.

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku cyklu odwiedzimy Krasiczyn. Zamek w Krasiczynie jest jednym z najcenniejszych zabytków nowożytnej architektury obronno - rezydencjonalnej w Polsce. Wyróżnia się wysokiej klasy formą architektoniczną z charakterystycznymi basztami i attykowymi zwieńczeniami oraz bogactwem wystroju elewacji. Wyjątkową wartość przedstawia zdobiący elewacje zamku zespół dekoracji sgraffitowych o złożonej tematyce, których powierzchnię oblicza się na ok. 7000 m kwadratowych.

Opis (streszczenie): Zespół klasztoru oo. paulinów na Jasnej Górze od 1994 roku znajduje się na liście Pomników Historii. To jedno z najważniejszych miejsc na mapie Polski, duchowa stolica kraju i miejsce ważnych wydarzeń historycznych. To na Jasną Górę pielgrzymuje tysiące pątników, którzy od XIV wieku wypraszają o łaski u stop cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. W kolejnym odcinku programu odwiedzamy z kamerą między innymi jasnogórski Arsenał, klasztorną bibliotekę i Bastion św. Rocha.

Opis (streszczenie): Wszystko rozpoczęło się 1242 roku, gdy po tragicznej bitwie na Legnickim Polu, wdowa po Henryku Pobożnym Anna Przemyślidka, sprowadziła do Krzeszowa benedyktynów. Tych wkrótce zastąpili cystersi i pozostali na kilkaset lat. Dziś w tym miejscu możemy podziwiać wspaniale zachowany pocysterski kompleks, który dosłownie, nie ma przed nami żadnych tajemnic. Na turystów czekają ukryte klatki schodowe, strychy oraz podziemia. Do najcenniejszych obiektów w Krzeszowie należy barokowy kościół, dzieło architektów z kręgu Kiliana Ignaca Dientzenhofera. Powstał w 1735 roku na miejscu dawnej średniowiecznej świątyni. Rzeźbioną fasadę z dwiema wieżami wykonał Ferdynand Maksymilian Brokoff i jego uczeń Anton Dorasil. Krzeszowski kościół znalazł się na ministerialnej liście pomników historii.

Opis (streszczenie): Wolność, całość, niepodległość. Tymi słowami, 24 marca 1794 roku na rynku w Krakowie, generał Tadeusz Kościuszko wezwał do broni wszystkich mieszkańców miast i wsi. Polsce groził bowiem III rozbiór z rąk Rosji, Austrii i Prus i skreślenie z map Europy. Najważniejsza dla całej insurekcji kościuszkowskiej bitwa rozegrała się pod Racławicami. Pole walki zostało uznane za pomnik historii w 2004 roku.

Opis (streszczenie): W cyklu najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury, tym razem to: Łańcut i Leżajsk. Te zwaśnione miasta na początku XVII wieku były świadkami wielkiego sporu dwóch magnatów. Słynny awanturnik Stanisław Stadnicki, zwany "Łańcuckim Diabłem", prowadził prywatną wojnę ze starostą leżajskim Łukaszem Opalińskim. Ich potyczki skutkowały spaleniem Łańcuta i zniszczeniem Leżajska, ostatecznie jednak "Łańcucki Diabeł" poniósł klęskę. W podzięce za odniesione zwycięstwo i odpokutowaniu za grzechy starosta leżajski ufundował wspaniały kościół i klasztor OO. Bernardynów. Zamek w Łańcucie i klasztor w Leżajsku łączy nie tylko wspólna historia. Zamkowe wnętrza, park i wozownia zachęcają też, aby zostać w nich na dłużej i po prostu odpocząć. Malowniczy park w Łańcucie utrzymany w stylu angielskim do dziś służy spotkaniom towarzyskim, zabawom czy rozmyślaniom. Tym ostatnim sprzyja też niezwykła aura leżajskiego klasztoru.

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pominiki i zabytki polskiej kultury. W kolejnym odcinku opowiadamy o niezwykle ważnym dla współczesnej Polski miejscu, czyli o Westerplatte. W wyniku ustaleń Traktatu Wersalskiego Gdańsk stał się wolnym miastem, a jego fortyfikacje zostały zdemilitaryzowane. Półwysep Westerplatte przekazano Polsce w 1925 r. na potrzeby przeładunku bronii amunicji. Utworzono tam Wojskową Składnicę Tranzytową, a tuż przed wybuchem II wojny światowej rozpoczęto budowę systemu obronnego.

Opis (streszczenie): Zamek królewski na Wawelu, zabudowa średniowiecznego miasta, przedmieście Stradom i dawna żydowska dzielnica Kazimierz to miejsca, które prezentujemy w kolejnym odcinku programu. Kraków to miasto pełne obiektów o wysokich walorach artystycznych. Miasto jest siedzibą jednego z najstarszych uniwersytetów Europy. Spuścizną minionych stuleci jest jedyny w swoim rodzaju zespół zabytków zachowanych w oryginalnej postaci, w którym w harmonijny sposób nawarstwiły się kolejne epoki w swym doskonałym kształcie. W odcinku naszymi przewodnikami po mieście są prof. Jacek Purchla, dyrektor Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie i Michał Niezabitowski, dyrektor Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Opis (streszczenie): Miejsce, które wszyscy doskonale znamy z lekcji historii i filmu Aleksandra Forda. To właśnie tu rozegrała się jedna z najsłynniejszych bitew średniowiecznej Europy. Zwycięstwo wojsk polsko - litewskich nad zakonem krzyżackim było początkiem zmierzchu jego potęgi. Bitwa pod Grunwaldem przeszła do historii i stała się źródłem inspiracji. I to właśnie to niezwykłe miejsce odwiedzimy w kolejnym odcinku cyklu "Pomniki Historii. Szlakiem miejsc niezwykłych". Bitwa pod Grunwaldem była przez Jagiełłę dobrze przygotowana taktycznie i logistycznie. Król obserwował jej przebieg ze wzgórza, dzięki czemu mógł doskonale kontrolować sytuację. Do historii przeszedł wspaniałomyślnygest Jagiełły, który rozkazał na polu bitwy odnaleźć zwłoki wielkiego mistrza i odesłać je z honorami do Malborka. O znaczeniu pola bitwy oraz o tym co wiemy tak naprawdę o słynnym dniu 15 lipca 1410 roku, porozmawiamy z Szymonem Drejem - dyrektorem Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku oraz Piotrem Nowakowskim - kierownikiem działu archeologicznego Muzeum Bitwy pod Grunwaldem.

Opis (streszczenie): W czasach swojej świetności dorównywał najokazalszym klasztorom Meklemburgii i Brandenburgii. Kościół w Kołbaczu, jako wybitne dzieło przełomu romanizmu i gotyku, wyróżnia się nowatorstwem zastosowanych rozwiązań architektonicznych oraz wysokim poziomem detalu. To najwcześniejsza świątynia na Pomorzu Zachodnim, którą wybudowano w całości z cegły.

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury, w tym odcinku są to: Biskupin, Gniezno i Kórnik. Polskie Pompeje, największy ośrodek państwa Polan oraz pneumatofory i gruszki na wierzbie, czyli trzy obowiązkowe punkty dla każdego, kto przemierza Wielkopolskę. Biskupin - odkryta przez przypadek prawie kompletna konstrukcja drewniana wielkiej osady z odległej przeszłości. Tętniący życiem pomiędzy VII a IV wiekiem p.n.e. , następnie porzucony i w średniowieczu całkowicie zapomniany, obecnie gromadzący tłumy turystów zainteresowanych prezentacjami archeologii doświadczalnej. Gniezno - kolebka polskiej państwowości, miejsce z którego św. Wojciech wyruszył na wyprawę misyjną. Katedra, w której koronowano królów Polski, słynąca przede wszystkim z arcydzieła metaloplastyki romańskiej - Drzwi Gnieźnieńskich, na których zilustrowano historię życia i męczeństwa św. Wojciecha. W prezbiterium katedry umieszczona jest srebrna trumna z relikwiami św. Wojciecha. Kórnik - najstarsze i największe arboretum w Polsce, lecz przede wszystkim pałac - zamek - jedyna w pełni zachowana rezydencja magnacka na terenie Wielkopolski, a w nim Biblioteka Kórnicka z unikatowym zbiorem starodruków i rękopisów w tym manuskrypt III części "Dziadów" Adama Mickiewicza.

Opis (streszczenie): Kolejny odcinek poświęcony jest Gdyni. Dziś Śródmieście tego miasta to największy w kraju zespół zaprojektowanyi zbudowany według zasad modernizmu. Gdyński Szlak Modernizmu to dziś popularna oferta turystyczna miasta. Cztery główne trasy, wiodące przez Śródmieście oraz dawne letnisko Kamienną Górę można przemierzać samodzielnie lub z przewodnikiem. To świetna okazja, aby zajrzeć do ukrytych wnętrz kamienic lub miejsc, o których nie wiedzą zwykli śmiertelnicy.

Opis (streszczenie): Program prezentuje najciekawsze pomniki i zabytki polskiej kultury. Dawne opactwo cysterskie w Lądzie jest jednym z najstarszych klasztorów w Polsce. Ufundowany przez Mieszka III Staregozakon, w XIII wieku był istotnym ośrodkiem politycznym i kulturalnym. Na listę Pomników Historii został wpisany w 2009 roku. Kościół klasztorny pod wezwaniem najświętszej Marii Panny i św. Mikołaja to dzieło artystów najwyższej klasy. Przebudowanogo w XVII wieku. Prace rozpoczął Tomasz Poncino, a kontynuowali Józef Szymon Bellotii i Pompeo Ferrari. Świątynię zdobią prace Jerzego Wilhelma Neunhertza i wspaniałego malarza Adama Swacha. Wnętrze kościoła skrywa cenne barokowe ołtarze, konfesjonały i manierystyczne stalle. O wyjątkowości tego Pomnika Historii opowiedział nam historyk sztuki, kustosz Opactwa w Lądzie ks. Jan Nowiński.

Opis (streszczenie): W programie o 3zabytkach dziedzictwa narodowego: Nysie, górze Świętej Anny i Dusznikach Zdrój. Najbardziej stromy dach na kościele, góra - symbol III powstania śląskiego i najpiękniejsza papiernia, którą odwiedzał sam Fryderyk Chopin.

Opis (streszczenie): Ta budowla majestatycznie góruje nad miastem i całą okolicą. To jeden z największych kościołów na całym Dolnym Śląsku i wyśmienity zabytek kamiennej architektury gotyckiej na terenie Polski. Powstał w XIV wieku z inicjatywy Joannitów, czyli zakonu który na nasze ziemie zawędrował aż z Ziemi Świętej. Już chyba samo to, wystarczy, by uznać, że Strzegom wart jest odwiedzenia. Ten imponujący Pomnik Historii zadziwia nie tylko rozmiarem ale też oryginalną, gotycką architekturą. Surowa bryła zdobiona jest wieloma detalami architektonicznymi. Uwagę zwracają misternie rzeźbione portale i tympanony. Najstarszy pochodzi z 1350 roku i przedstawia koronację trzech królowych. Od strony południowej znajdziemy tympanon ze sceną zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Najmłodszy i najcenniejszy portal znajduje się nad wejściem głównym i przestawia nawrócenia św. Szawła. To prawdziwy skarb architektury gotyckiej.

Opis (streszczenie): Przebieg burzliwych dziejów sprawił, że wiele pamiątek z przeszłości Polski nie dotrwało do naszych czasów. Na szczęście są miejsca, z którymi los i historia obeszły się łaskawie. Chełmno Pomnik Historii i miasto o ośmiowiekowej tradycji dziś turystów przyciąga listą wyjątkowych i doskonale zadbanych zabytków. Nazywane jest "małym Krakowem" oraz "polskim Carcassonne" Zespół staromiejski w Chełmnie leży na wysokiej skarpie, odległej półtora kilometra od Wisły. Nazwa miasta jest bardzo stara i ma charakter topograficzny. O tym co odróżnia układ Chełmna od innych miast średniowiecznych opowie nam Anna Grzeszna - Kozikowska starszy kustosz Muzeum Ziemi Chełmińskiej, przewodnik PTTK. Największe wrażenie Chełmno zrobi na miłośnikach średniowiecza. Krzyżacka przeszłość, gotyckie świątynie i to co najważniejsze. Doskonale zachowane mury obronne. Jedne z najdłuższych w Polsce i 23 stojące dziś baszty. W tym jedna, z duchem. Dumą Chełmna są świetnie zachowane gmachy kościelne. To 6 gotyckich świątyń w tym Fara Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. W jej wnętrzu znajdują się zabytkowe polichromie oraz relikwie św. Walentego. O tym skąd takie nagromadzenie świątyń w Chełmnie oraz jakie zabytki prócz tych sakralnych warto odwiedzić w mieście opowie nam Anna Soborska - Zielińska starszy kustosz Muzeum Ziemi Chełmińskiej

Opis (streszczenie): W kolejnym odcinku odwiedzimy Ostrów Lednicki, nazywany też wyspą władców. To na tej wyspie bowiem rodziła się polska państwowość, najprawdopodobniej tu książę Mieszko przyjmował chrzest, tu też narodził się pierwszy król Polski. W czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego pełnił rolę centrum wczesnopiastowskiej Polski. Do dziś zachowały się tam pozostałości najstarszego w Polsce zespołu preromańskiej architektury pałacowo - sakralnej z X wieku, relikty drewniano - ziemnych wałów obronnych czy umocnień brzegowych. O roli tego miejsca opowie Andrzej Wyrwa, dyrektor Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.Niedaleko ruin palatium, kaplicy baptysterium i krzyża ufundowanego z okazji 1000 - lecia śmierci Mieszka I, archeolodzy odsłonili pozostałości niewielkiej kamiennej świątyni. W jej wnętrzu znaleziono ślady pochówków uważane za miejsce wiecznego spoczynku synów Bolesława Chrobrego. Zwiedzając wyspę, można spacerować drogą, która prowadziła wokół grodu, obejrzeć jego makietę oraz odwiedzić zrekonstruowane domy w osadzie rzemieślniczej. O tym, czym zajmowali się ludzie żyjący tutaj przed wiekami oraz jakie skarby na Ostrowie odkryto, opowie archeolog i kustosz Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy Arkadiusz Tabaka.

Opis (streszczenie): Najważniejsze miasto handlowe Europy, najbardziej modernistyczne polskie miasto i przylądek, który stał się znaczącą częścią polskiej świadomości narodowej. Trzy Pomniki: Gdańsk, Gdynia i Westerplatte, czyli trzy różne wymiary polskości na Pomorzu.