Boża podszewka godziny emisji w telewizji, obsada, kiedy leci i gdzie obejrzeć

Opis (streszczenie): Teresa Lubkiewicz - Urbanowicz znana jest przede wszystkim jako autorka słuchowisk radiowych (współautorka legendarnych już "Jezioran"), a także cenionych sztuk teatralnych. "Boża podszewka" - jej dość późny debiut powieściowy, zaistniała najpierw jako krótkie opowiadanie, którego bohaterką autorka uczyniła swą matkę, Marię. Po jej śmierci wróciła do tego tekstu, zaczęła go rozbudowywać, by pisaniem o matce ukoić ból, zrozumieć jej dziwną naturę, poczucie wyobcowania i kompleksy, a wreszcie chorobę psychiczną. Wokół losów Marii zaczęły stopniowo rozrastać się zapamiętane z dzieciństwa obrazy rodzinnej Wileńszczyzny z początków wieku, magiczno - mistycznej krainy, której dzisiaj już nie ma, lecz która odżywa w jej wspomnieniach. Autorka żywo i barwnie odmalowuje obyczajowy pejzaż tamtych stron: podupadłe dworki, zubożałych, schłopiałych szlachciców i ich bogatych, mieszczańskich krewnych, wiejskich parobków i folwarczne dziewki, a wreszcie wszelkiej maści odmieńców: rozmaitych nawiedzonych i filozofów, znachorów i zamawiaczy, lecz również tych z pozoru normalnych, lecz "inaczej urodzonych", tak właśnie jak główna bohaterka, wciąż przez to odrzucanych, ośmieszanych i niekochanych. Choć autorka zmieniła nazwiska i nazwy majątków (rodzina zwie się Jurewicze, rodowa siedziba Rakuciniszki to Juryszki, Żukany to serialowe Małany), zawarła w książce spory kawałek życia własnego i swych bliskich z ich dramatami, rodzinnymi tajemnicami, dziejowymi zawieruchami, z których nie wszyscy wyszli cało. Tę niezwykłą powieść, uhonorowaną jedną z głównych nagród w konkursie literackim Fundacji Kultury, opublikowała po raz pierwszy w 1994 r. Fundacja Pogranicze. Była to jednak wersja obejmująca tylko 25 pierwszych rozdziałów. Za namową TVP Teresa Lubkiewicz - Urbanowicz dopisała dalszy ciąg rodzinnej sagi i ta wersja stała się później podstawą scenariusza serialu Izabelli Cywińskiej. Pierwsze pełne wydanie ilustrował fotografiami Ryszard Lenczewski, autor zdjęć do filmu. Zdjęcia do filmowej sagi rodziny Jurewiczów trwały od września 1995 do lipca 1996 r. Długo szukano odpowiedniego miejsca i dworku. Wreszcie w Dębówce niedaleko Konstancina ekipa górali postawiła całą wioskę, wykorzystując materiał ze sprowadzonych z Suwalszczyzny, starych, rozebranych stodół i domów. Kolejność kręcenia scen wyznaczały pory roku. Wymagało to od aktorów ciągłych zmian charakteryzacji: jednego dnia grali ludzi wchodzących dopiero w dorosłość, następnego - posiwiałych staruszków. Akcja serialu rozpoczyna się w 1900 r. wraz z narodzinami najmłodszego dziecka Marii i Andrzeja - Marysi, a kończy w październiku 1944 r. , kiedy to z Wileńszczyzny wysiedlono ostatnich Polaków. Jest lato 1900 r. W majątku Juryszki na kresach przychodzi na świat Marysia, dziewiąte dziecko Marii i Andrzeja. Urodzone przedwcześnie, na dwa miesiące przed oczekiwanym rozwiązaniem, niemowlę ledwo przeżywa pierwsze tygodnie, ale otoczone opieką matki i wiejskiej gospodyni, Walukiewiczowej, szybko nabiera sił. Dla rodzeństwa na zawsze pozostanie jednak tym gorszym, niewydarzonym wcześniakiem, owa "bożą podszewką". Maryśka cierpi z powodu tego odrzucenia. Dużo czasu spędza samotnie, pogrążona w dziecięcej zadumie. Sympatią i zaufaniem darzy jedynie Walunię, służącą Jurewiczów. Jej wrażliwość i wyobraźnia sprawia z kolei, że ona sama staje się ulubienicą wiejskiego znachora, Bartłuka.

Opis (streszczenie): Jesień 1913 r. W odwiedziny do Jurewiczów przyjeżdża z Wilna stryj Władysław, ojciec chrzestny Maryśki "Nieudałoty". Andrzej, jej ojciec, flirtuje ze służącą, Walunią. Choć zazdrosna żona nieraz przyłapuje go na umizgach, za każdym razem daje się przebłagać mężowi i życie w Juryszkach wraca do normy. Na Wielkanoc Walunia, targana poczuciem winy wobec Marii, postanawia się wyspowiadać w miejscowym kościele. Wobec narastającego konfliktu polsko - litewskiego i wrogości w stosunku do Polaków żyjących na Kresach Wschodnich ksiądz - w ramach antypolskich represji - odmawia jej rozgrzeszenia. Zrozpaczona Walunia wraca do domu, gdzie decyduje się sama wymierzyć sobie karę. Dziewczyna nie bierze też udziału w świątecznym śniadaniu, a jej głośny płacz słychać nawet na pokojach. Kiedy Andrzej znika w pomieszczeniach dla służby, Maria, wiedziona złym przeczuciem, udaje się w ślad za nim. Po raz kolejny przyłapuje oboje na pieszczotach. Dochodzi do wniosku, że jedynym sposobem na przerwanie tego romansu jest wydanie dziewczyny za mąż i odprawienie z domu. Niebawem w Juryszkach odbywa się huczne wesele Waluni ze starym Mickiewiczem. Mija kilka miesięcy. Pewnego zimowego dnia, gdy rodzina Jurewiczów pracuje przy młócce, dochodzi do groźnego wypadku. Szarpnięty gwałtownie koń przyśpiesza mechanizm kieratu, który miażdży Maryśce brzuch.

Opis (streszczenie): Jest rok 1930. Maryśka urządza się w Lidzie. Odwiedza ją kobieta, która przedstawia się jako kochanka Kazimierza. Rozgoryczona jego odejściem, zamierza się zemścić na Maryśce. Mija czas, Maryśka dostaje wiadomość, że ojciec jest umierający. W Juryszkach spotykają się wszystkie dzieci Jurewicza…

Opis (streszczenie): Do Juryszek wraca nieoczekiwanie Kostuś. Okazuje się, że przyjechał po należną mu część ojcowizny. Bogdan zdobywa serce Niusi. Maria, zaniepokojona wieściami o chorobie Adama, odwiedza go w Małanach. Coraz bardziej rozgoryczona Maryśka wciąż czeka na wiadomość od Kazimierza…

Opis (streszczenie): Rok 1930. Kazimierz staje się częstym gościem w domu Jurewiczów. Maryśka, po długich wahaniach, zgadza się za niego wyjść. Jurewiczowie są nieprzyjemnie zdziwieni żądaniami rodziców przyszłego zięcia. Dzień ślubu jest dla Maryśki pasmem upokorzeń…

Opis (streszczenie): Rok 1929. Maryśką interesuje się bogaty gospodarz Bartosiewicz. Ona lekceważy jego zaloty, kocha się z wzajemnością w Witoldzie. Jurewiczów odwiedza Górny, który zaleca się do Józi i prosi o jej rękę. Antolka ucieka z domu w ślad za Kostusiem. O rękę Maryśki zaczyna się ubiegać Kazimierz Lulewicz.

Opis (streszczenie): Rok 1920. Dwór w Juryszkach zostaje obrabowany przez bolszewików. Kostuś postanawia się na nich zemścić. Nadchodzi kolejny rok. Z wojny wracają wyczekiwani Broniś i Bogdan. W Juryszkach pojawia się też nauczycielka Niusia, która szybko staje się obiektem westchnień bliźniaków. W trakcie żniw dochodzi do konfliktu pomiędzy Andrzejem a Kostusiem i Adamem…

Opis (streszczenie): Wybucha wojna. Ludność masowo ucieka przed Niemcami. Do domu wraca tymczasem mąż Emilki, który dowiedział się o jej romansie z Andrzejem. Postanawia go zabić. Jurewicz musi się ukryć. Maria decyduje się opuścić dom wraz z nim. Opiekę nad dziećmi powierza najstarszej córce Józi i służącej Antolce…

Opis (streszczenie): Zima 1914 r. Maryśka dochodzi do zdrowia po wypadku. Kostuś, mimowolny sprawca nieszczęścia, który uciekł przerażony, zjawia się po kilku tygodniach w towarzystwie dziwnej dziewczyny, Antolki. Z nadejściem wiosny w Juryszkach zaczyna bywać Leon, który stara się o rękę Elżutki…

Opis (streszczenie): Jesień 1913 r. Jurewicz flirtuje ze służącą, Walunią. Jego żona dochodzi w końcu do wniosku, że jedynym sposobem na przerwanie romansu jest wydanie dziewczyny za mąż i odprawienie z domu. Pewnego zimowego dnia, gdy rodzina Jurewiczów pracuje przy młócce, dochodzi do groźnego wypadku...

Opis (streszczenie): Pierwsza część głośnego serialu telewizyjnego. Wileńszczyzna, lata 1900-1945. Rodzinna saga Jurewiczów, zubożałej kresowej szlachty na tle wielkich wydarzeń pierwszej połowy XX wieku widziana oczami najmłodszej z rodu, urodzonej w symbolicznym 1900 roku nadwrażliwej Marysi.

Opis (streszczenie): (N) Wiosna 1945 w Juryszkach. Maryśka nie odzyskuje równowagi psychicznej po śmierci męża. Ku przerażeniu rodziny rozdaje chłopom wszystkie zapasy żywności zgromadzone przez zapobiegliwe siostry. Po dłuższej nieobecności wraca do domu Broniś.

Opis (streszczenie): (N) Pewnego zimowego ranka 1944 r. Broniś przynosi wiadomość o śmierci Kazimierza. Jeszcze długo po jego pogrzebie Maryśka nie może dojść do siebie. Wpada w depresję. Zamknięta w swoim pokoju jest obojętna na to, co dzieje się wokół niej.

Opis (streszczenie): (N) Roman, brat Niusi, zadomowiony w Juryszkach i ośmielony bezgraniczną miłością Janeczki, pewnie czuje się w rodzinie Jurewiczów. Ustala zasady postępowania i nie pochwala przyjaznych stosunków gospodarzy z lokatorami Rosjanami.

Opis (streszczenie): (N) Jest rok 1942. Maryśka przenosi się z mężem i córką do swego rodzinnego domu w Juryszkach, by tu przeczekać wojnę. Rodowym majątkiem zarządza teraz Broniś, który mieszka tam ze swą żoną Wandą i kilkunastoletnim synem Jankiem.

Opis (streszczenie): (N) Maryśka kolejną noc stoi pod więzieniem na Łukiszkach. Wreszcie wraca z Kazimierzem do domu. Wilno zajęli Litwini, życie staje się trudniejsze. Maryśka sprzedaje handlarzowi obrączkę ślubną i zostaje aresztowana przez litewskich żołnierzy.

Opis (streszczenie): (N) W 1930 r. w Lidzie przychodzi na świat Gieniusia, córka Maryśki i Kazimierza. Dziewczynka jest oczkiem w głowie ojca, który poświęca jej wiele czasu.

Opis (streszczenie): (N) Jest rok 1930. Maryśka, świeżo poślubiona małżonka, urządza swe nowe mieszkanie w Lidzie. Pewnego dnia składa jej nieoczekiwaną wizytę tajemnicza kobieta. Przedstawia się jako była kochanka Kazimierza.

Opis (streszczenie): (N) Długo nieobecny Kostuś wraca latem nagle do Juryszek. Szczęśliwa Maria z radością gości pierworodnego, choć niepokoi się, jak na wizytę wygnanego syna zareaguje mąż. Chłopak przyjechał do rodziców po należną mu część ojcowizny.

Opis (streszczenie): (N) Juryszki, 1930 r. Kazimierz jest bywalcem domu Jurewiczów. Maryśkę trapią wątpliwości, czy powinna wyjść za za starszego o 20 l. mężczyznę. Podejmuje decyzję, a Maria i Andrzej wydają wykwintny obiad z okazji zaręczyn z Kazimierzem.

Opis (streszczenie): (N) Rok 1929. Do Juryszek przyjeżdża bogaty gospodarz Bartosiewicz. Interesuje się Maryśką, lecz ona lekceważy jego zaloty. Kocha się z wzajemnością w Witoldzie, ale gdy chłopak przyjeżdża do jej domu, Broniś i Bogdan kpią z siostry i z niego.

Opis (streszczenie): (N) Jest rok 1920. Oddział bolszewików najeżdża dwór w Juryszkach. Rabują kosztowności i tylko dzięki błaganiom Marii udaje się uchronić domostwo przed spaleniem. Coraz bardziej posępny i tajemniczy Kostuś postanawia zemścić się na nich.

Opis (streszczenie): (N) Wybucha I wojna światowa. Cywile masowo uciekają z dobytkiem przed nadciągającymi wojskami niemieckimi. Do domu wraca mąż Emilki. Dowiedział się o romansie żony z Andrzejem i z zemsty postanawia go zabić. Walunia uprzedza Andrzeja.

Opis (streszczenie): (N) Zima 1914 r. Maryśka wraca do zdrowia po wypadku. Jej brat, Kostuś, mimowolny sprawca nieszczęścia, uciekł przerażony i nie wraca do domu. Zjawia się po kilku tygodniach z dziwną dziewczyną. Antolka zostaje służącą w domu Jurewiczów.

Opis (streszczenie): (N) Jesień 1913 r. Do Jurewiczów przyjeżdża z Wilna stryj Władysław, ojciec chrzestny Maryśki. Andrzej, jej ojciec, flirtuje ze służącą, Walunią. Choć zazdrosna żona przyłapuje go na umizgach, za każdym razem daje się przebłagać mężowi.

Opis (streszczenie): (N) Saga rodziny Jurewiczów z Juryszek Wileńskich, a głównie pełne dramatyzmu losy najmłodszej z rodziny - Maryśki, tytułowej "bożej podszewki", zaczyna się w 1900 r. jej narodzinami, a kończy w 1945, gdy bohaterowie opuszczają Wileńszczyznę.

Opis (streszczenie): Rok 1945, wiosna. Maryśka nadal cierpi na rozstrój nerwowy. Sowieci poszukują zabójcy Griszki i Kolki. Janece udaje się ich przekupić, ale od tej pory Roman musi się ukrywać. Rodzina przygotowuje się do wyjazdu do Polski…

Opis (streszczenie): Zima roku 1944. Broniś przynosi wiadomość o śmierci Kazimierza. Maryśka wpada w głęboką depresję. Wiosną 1945 r. Józia, Wandzia i Janeczka urządzają w stodole prowizoryczny szpitalik dla rannych polskich partyzantów. Ich widok wywołuje w Maryśce atak szaleństwa…

Opis (streszczenie): Maryśka nadal zajmuje się pokątnym handlem i romansuje z Wiciukiem. W Griszce i Koli narasta niechęć do wrogiego wobec nich Romana. Roman postanawia się zemścić…

Opis (streszczenie): Rok 1942. Maryśka z mężem i córką chcą przeczekać wojnę w Juryszkach. Majątkiem zarządza teraz Broniś, który ma poważne kłopoty z alkoholem. Maryśka poznaje przystojnego, zamożnego Wiciuka. Wkrótce zostają kochankami…

Opis (streszczenie): Kazimierz zostaje aresztowany. Maryśka spędza cały czas pod bramą więzienia na Łukiszkach. W końcu mąż zostaje zwolniony. Zajęte przez Rosjan Wilno przejmują Litwini. Życie w mieście staje się coraz trudniejsze. Wkrótce miejsce Litwinów znów zajmują Rosjanie. Zaczynają się pierwsze aresztowania…

Opis (streszczenie): Rok 1930. Na świat przychodzi Gieniusia, córka Maryśki i Kazimierza. Dziewczynka staje się oczkiem w głowie ojca. Maryśka czuje się odtrącona, zapada na zdrowiu. Mija 9 lat. Maryśka i Kazimierz przeprowadzają się do Wilna. Tam zastaje ich wieść o inwazji Niemiec na Polskę. Wkrótce miasto zajmują Rosjanie…